Tranh chấp đất đai và giải quyết tranh chấp về đất đai
Tranh chấp đất đai hiện nay là một vấn đề nóng hổi, được mọi sự quan tâm của rất nhiều người, thuộc các tầng lớp xã hội khác nhau. Bởi nó liên quan trực tiếp đến cuộc sống của người dân. Việc giải quyết tranh chấp đất đai này vô cùng khó khăn, phức tạp.
- Khái niệm tranh chấp đất đai
Tranh chấp đất đai là hiện tượng xảy ra trong đời sống xã hội ở mọi thời kì lịch sử. Các chủ thể khi tham gia quan hệ pháp luật đất đai không phải lúc nào cũng nhất trí với nhau về tất cả các vấn đề trong quan hệ pháp luật đất đai, vì thế sẽ xuất hiện những mâu thuẫn, những bất đồng, những ý kiến khác nhau.
Vậy, tranh chấp đất đai là sự bất đồng, mâu thuẫn hay sung đột về lợi ích, về quyền và nghĩa vụ giữa các chủ thể khi tham gia vào quan hệ pháp luật đất đai.
Có thể nêu ra một số đặc điểm của tranh chấp đất đai như sau:
– Đối tượng của tranh chấp đất đai là quyền quản lí, quyển sử dụng và những lợi ích phát sinh từ quá trình sử dụng một loại tài sản đặc biệt không thuộc quyền sở hữu của các bên tranh chấp.
– Chủ thể tranh chấp đất đai là chủ thể quản lí, sử dụng đất, không có quyền sở hữu đối với đất đai.
– Tranh chấp đất đai luôn gắn liền với quá trình sử dụng đất các chủ thể nên không chỉ ảnh hưởng đến lợi ích trực tiếp của các bên tham gia tranh chấp mà còn ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước.
- Các dạng tranh chấp đất đai
– Tranh chấp về quyển sử dụng đất, bao gồm:
+ Tranh chấp giữa những người sử dụng đất với nhau về ranh giới giữa những vùng đất được phép sử dụng và quản lí.
+ Tranh chấp về quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất của người thân trong những giai đoạn trước đây mà qua các cuộc điều chỉnh ruộng đất đã được chia cấp cho người khác.
+ Tranh chấp giữa đồng bảo dân tộc địa phương với đồng bào đi xây dựng vùng kinh tế mới hoặc với các nông trường, lâm trường và các tổ chức sử dụng đất khác.
– Tranh chấp về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong quá trình sử dụng đất, bao gồm:
+ Tranh chấp trong quá trình thực hiện hợp đồng về chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất, thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất.
+ Tranh chấp về việc bồi thường giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng.
– Tranh chấp về mục đíc sử dụng đất.
- Nguyên nhân dẫn đến tranh chấp đất đai
Từ thực tế của việc tranh chấp đất đai có thể rút ra một số nguyên nhân chủ yếu sau:
Về nguyên nhân khách quan, hiện nay, trong quá trình hiện đại hóa, công nghiệp hóa đất nước, việc thu hồi đất để mở rộng đô thị, xây dựng kết cấu hạ tầng thực hiện các dự án đầu tư làm cho quỹ đất canh tác ngày càng giảm. Mặt khác, sự gia tăng dân số vẫn ở tỷ lệ cao, cơ cấu kinh tế chưa đáp ứng được vấn đề giải quyết việc làm và cuộc sống cho người lao động. Đặc biệt, do sự ảnh hưởng lớn từ cơ chế thị trường làm cho giá đất tăng. Từ những lí do khách quan đó đã mang lại áp lực lớn gây nên tình trạng khiếu kiện, tranh chấp đất đai một cách gay gắt, phức tạp, khó khăn.
Về nguyên nhân chủ quan, có thể kể đến:
Cơ chế quản lí còn nhiều yếu kém, thiếu chặt chẽ, tổ chức cơ quan quản lí đất đai không ổn định, có khi không đủ sức giúp cho Nhà nước trong lĩnh vực này.
Công tác phân vùng quy hoạch đất đai làm chậm, thiếu đồng bộ, việc phân chia địa giới hành chính có nhiều thay đổi nhưng lại có khi lại làm thêm phức tạp, phương tiện và hồ sơ phục vụ cho công tác quản lí đất đai còn thiếu.
Chính sách, pháp luật đất đai chưa hoàn thiện, thiếu đồng bộ, có mặt không rõ ràng và còn nhiều biến động. Thực tế áp dụng vẫn còn tùy tiện, thiếu hiệu quả.
Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai còn chưa thực sự được coi trọng, vì thế trình độ hiểu biết pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của người dân còn hạn chế.
Việc xem xét giải quyết tranh chấp đất đai còn yếu kém, hiệu quả thấp, chưa thực sự quan tâm.
Một số cán bộ, công chức quản lí đất đai còn tùy thiện, thiếu gương mẫu, vi phạm chế độ quản lí và sử dụng đất đai.
- Giải quyết tranh chấp đất đai
Việc giải quyết tranh chấp đất đai là một công việc vô cùng khó khăn, phức tạp đòi hỏi phải có những nguyên tắc giải quyết đúng đắn, phù hợp và hợp tình, hợp lý. Theo đó, có ba nguyên tắc sau:
– Đảm bảo đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước thực hiện vai trò là người đại diện cho chủ sở hữu.
– Bảo đảm lợi ích của người sử dụng đất nhất là lợi ích kinh tế, khuyến khích việc tự hòa giải, thương lượng trong nội bộ quần chúng nhân dân.
– Việc giải quuyết tranh chấp đất đai phải nhằm mục đích ổn định tình hình kinh tế – xã hội, gắn việc giải quyết tranh chấp đất đai với việc tổ chức lại sản xuất.
Để giải quyết tranh chấp đất đai, có thể thông qua nhiều phương thức khác nhau: thương lượng, hòa giải, khiếu nại, tố cáo, khởi kiện,… Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà áp dụng những phương thức khác nhau để mang lại cho mình được lợi ích lớn nhất.
Luật Đất đai 2013 đã quy định rất rõ về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai, cụ thể là ở Điều 203.
– Thẩm quyền thuộc về tòa án nhân dân: Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai 2013; tranh chấp về tài sản gắn liền với đất; tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai 2013; đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết tranh chấp của Chủ tịch UBND cấp huyện, Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
– Thẩm quyền của UBND: Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai 2013; tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau; tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; đương sự không đồng ý với việc giải quyết tranh chấp đất đai của Chủ tịch UBND cấp huyện.
– Thẩm quyền của Bộ Tài nguyên và môi trường: Bộ trường Bộ Tài nguyên và môi trường giải quyết đối với việc đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Một điều đáng lưu ý, trường hợp không có giấy tờ về quyền sử dụng đất thì dựa vào những căn cứ nào để giải quyết? Khoản 1 Điều 91 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định những căn cứ để giải quyết trường hợp đó như sau:
– Chứng cứ về nguồn gốc và quá trình sử dụng đất do các bên tranh chấp đất đai đưa ra;
– Thực tế diện tích đất mà các bên tranh chấp đang sử dụng ngoài diện tích đất đang có tranh chấp và bình quân diện tích đất cho một nhân khẩu tại địa phương;
– Sự phù hợp của hiện trạng sử dụng thửa đất đang có tranh chấp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt;
– Chính sách ưu đãi người có công của Nhà nước;
– Quy định của pháp luật về giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất.
Như vậy, qua bài viết đã giúp ta phần nào hiểu được tranh chấp đất đai là gì, có những loại tranh chấp đất đai nào, nguyên nhân nào gây nên tranh chấp, nguyên tắc giải quyết tranh chấp, thẩm quyền giải quyết, căn cứ giải quyết tranh chấp khi không có giấy tờ về quyền sử dùn đất.
Trân trọng.
LS TRẦN MINH HÙNG CHUYÊN GIA TƯ VẤN LUẬT TRÊN HTV, VTV1, THVL1...
Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội.
Luật sư Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh truyền hình uy tín như: Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ Đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank, các vụi Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái.… và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Trân trọng cảm ơn.
ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)
Trụ sở: 402A Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, Tp.HCM (Bên cạnh Công chứng số 7)
5/1 Nguyễn Du, Biên Hòa, Đồng Nai (đối diện tòa án Biên Hòa)
68/147 Trần Quang Khải, Tân Định, quận 1, TP.HCM
Điện thoại: 028-38779958; Fax: 08-38779958
Luật sư Trần Minh Hùng: 0972 238006
|