1. Tư
vấn thừa kế thế vị theo Bộ Luật Dân sự mới
Câu hỏi:
Xin chào Luật sư, mong Luật sư tư
vấn giúp gia đình.
Ông bà nội tôi có 3 người con trai,
trong đó bố tôi là con út. Bà nội tôi mất đã lâu. Tháng 5/2016, bố tôi đưa ông
đi khám tại bệnh viện, trên đường về bị tai nạn giao thông, bố tôi và ông nội
đã mất ngay lúc ấy. Ông nội tôi mất có để lại một thửa đất rộng 480m2, trong di
chúc để lại có nói chia đều cho 3 anh em. Nay bố tôi đã mất, các bác tôi tự họp
và tiến hành chia đất làm hai phần mà không chia cho mẹ con tôi. Xin hỏi Luật
sư, các bác tôi làm như vậy có đúng không? Mẹ con tôi cần làm gì để được chia
thừa kế đối với thửa đất ông để lại không?
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Trả lời: (Câu trả lời chỉ mang tính
chất tham khảo)
Chào bạn,
Việc thừa kế theo di chúc hiện nay
được Bộ luật dân sự 2015 quy định tại chương XXII. Tuy nhiên, trong một số
trường hợp, di chúc có thể chỉ có hiệu lực một phần, và số di sản còn lại được
chia theo quy định của pháp luật. Đối với trường hợp của bạn Luật sư Gia Đình
xin đưa ra quan điểm tư vấn như sau:
Thứ nhất, về việc thừa kế theo di
chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá
nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Điều kiện có
hiệu lực của di chúc được pháp luật quy định như sau:
Khoản 1 điều 630 Bộ luật dân sự
2015:
“1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các
điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng
suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi
phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái
quy định của luật.”
Như vậy, nếu đáp ứng được các điều
kiện trên, thì di chúc của ông bạn được coi là hơp pháp và việc phân chia di
sản được chia theo di chúc.
Tuy nhiên, theo quy định tại điều
613 Bộ luật dân sự 2015: “Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào
thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã
thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di
chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.” Căn cứ vào
quy định này, thì việc phân chia di sản của ông bạn cần xem xét các quy định về
việc thừa kế của những người có quyền thừa kế di sản của nhau mà chết cùng thời
điểm.
Thứ hai, việc thừa kế của những
người có quyền thừa kế di sản của nhau mà chết cùng thời điểm
Điều 619 Bộ luật dân sự 2015 quy
định: “Trường hợp những người có quyền thừa kế di sản của nhau đều chết cùng
thời điểm hoặc được coi là chết cùng thời điểm do không thể xác định được người
nào chết trước (sau đây gọi chung là chết cùng thời điểm) thì họ không được
thừa kế di sản của nhau và di sản của mỗi người do người thừa kế của người đó
hưởng, trừ trường hợp thừa kế thế vị theo quy định tại Điều 652 của Bộ luật
này.”
Điều 652 Bộ luật dân sự 2015 về thừa
kế thế vị: “Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một
thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc
mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một
thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc
mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”
Căn cứ vào 2 điều luật trên, thì
trong trường hợp con của người để lại di sản chết cùng một thời điểm với người
để lại di sản thì cháu sẽ được thừa hưởng đối với phần di sản mà lẽ ra cha hoặc
mẹ mình được hưởng nếu còn sống. Do đó, bạn vẫn có quyền hưởng thừa kế đối với
quyền sử dụng thửa đất mà lẽ ra bố bạn được hưởng nếu còn sống.
Thứ ba, về việc hưởng di sản thừa kế
trong trường hợp có thừa kế thế vị
Điều 656 Bộ luật dân sự 2015 quy
định về việc họp mặt những người thừa kế như sau:
“1. Sau khi có thông báo về việc mở
thừa kế hoặc di chúc được công bố, những người thừa kế có thể họp mặt để thoả
thuận những việc sau đây:
a) Cử người quản lý di sản, người
phân chia di sản, xác định quyền, nghĩa vụ của những người này, nếu người để
lại di sản không chỉ định trong di chúc;
b) Cách thức phân chia di sản.”
Căn cứ theo quy định này, thì sau
khi có thông báo về việc mở thừa kế, thì những người thừa kế phải có mặt để
chứng kiến và thực hiện các quyền của mình đối với việc phân chia di sản. Người
thừa kế có thể là những đồng thừa kế theo hàng trong trường hợp thừa kế theo
pháp luật; đối với trường hợp thừa kế theo di chúc, thì phải là những người có
tên trong di chúc. Tuy nhiên, trong một số tình huống thực tế thừa kế theo di
chúc như thừa kế thế vị, hoặc có người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di
chúc, thì cần sự có mặt của những người này tại cuộc họp mặt những người thừa
kế. Mọi thỏa thuận của những người thừa kế phải được lập thành văn bản.
Như vậy, trường hợp của bạn, do bạn
là người có quyền thừa kế thế vị, nên các bác bạn tiến hành họp mặt thừa kế mà
không có mặt bạn là trái với quy định của pháp luật. Ông bạn mất vào tháng 5
năm 2016, đến nay vẫn còn thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế, bạn có thể
tự mình khởi kiện hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án tại
Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình:
Trình tự, thủ tục khi khởi kiện tại
Tòa án như sau:
– Người có quyền, lợi ích hợp pháp
bị xâm phạm gửi đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền. Nội dung đơn khởi kiện
gồm có: ngày, tháng, năm khởi kiện; tên Tòa án nhận đơn khởi kiện; tên, nơi cư
trú, làm việc của người khởi kiện là cá nhân; tên, nơi cư trú, làm việc của
người bị kiện là cá nhân; tên, nơi cư trú của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan là cá nhân; quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm; những
vấn đề cụ thể yêu cầu Tòa án giải quyết; danh mục tài liệu, chứng cứ kèm theo.
– Tòa án sẽ cử Thẩm phán xem xét đơn
khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo. Trong trường hợp xét thấy vụ án thuộc
thẩm quyền giải quyết thì Tòa án sẽ yêu cầu người nộp đơn đóng tạm ứng án phí
và thụ lý vụ án; nếu không thuộc thẩm quyền giải quyết thì Tòa án sẽ trả lại
đơn khởi kiện.
Việc xác định Tòa án nhân dân có
thẩm quyền được căn cứ vào loại việc, lãnh thổ, cấp tòa án. Căn cứ vào các điều
luật sau trong Bộ luật tố tụng dân sự 2015:
– Khoản 5 điều 26: Những tranh chấp
về dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án: “Tranh chấp về thừa kế tài
sản”.
– Điểm a khoản 1 điều 35: “Tòa án
nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tranh chấp về
dân sự.”
– Khoản 1 điều 36: Tòa dân sự Tòa án
nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những vụ việc
về dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân
dân cấp huyện.
Như vậy, đơn khởi kiện sẽ được gửi
đến Tòa dân sự Tòa án nhân dân cấp huyện.
2.
Điều kiện nào được hưởng thừa kế thế vị?
Chào luật sư, Mẹ tôi đã mua một mảnh
đất bằng tiền riêng, và bìa đỏ cũng đứng tên mẹ tôi. Tuy nhiên, hiện tại do nhu
cầu tài chính, mẹ tôi muốn bán, nhưng chính quyền địa phương yêu cầu mẹ tôi
phải có xác nhận của bố tôi để đảm bảo đó là tài sản sở hữu riêng của mẹ. Về
bản chất đây là tài sản mua bằng tiền thừa kế riêng của mẹ, và giờ bán đi cũng
để giải quyết việc nhà ngoại.
Tuy nhiên bố tôi không đồng ý chứng
nhận tài sản đấy không thuộc sở hữu của bố. Vậy luật sư cho tôi hỏi, việc mẹ
tôi nếu bán có đúng pháp luật không? Nếu không, cần giấy tờ gì để bán. Về mảnh
đất, đất được mua vào năm 1995, làm bìa đất vào năm 2006 và mang tên mẹ tôi ?
Cảm ơn luật sư rất nhiều.
Luật sư Gia Đình trả lời:
Theo như bạn cung cấp, thì tài sản
đứng tên mẹ bạn là tài sản do mẹ bạn được nhận thừa kế riêng. Do vậy đây được
coi là tài sản riêng của mẹ bạn. Do đó, trong trường hợp này, mẹ bạn muốn bán
tài sản trên mà không cần được sự đồng ý của bố bạn thì mẹ bạn phải chứng minh
tài sản này mẹ bạn được thừa kế riêng và tài sản đó là tài sản riêng của mẹ bạn
theo quy định tại Điều 43 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 như sau:
Điều 43. Tài sản riêng của vợ, chồng
1. Tài sản riêng của vợ, chồng gồm
tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn; tài sản được thừa kế riêng, được
tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản được chia riêng cho vợ, chồng
theo quy định tại các điều 38, 39 và 40 của Luật này; tài sản phục vụ nhu cầu
thiết yếu của vợ, chồng và tài sản khác mà theo quy định của pháp luật thuộc sở
hữu riêng của vợ, chồng.
2. Tài sản được hình thành từ tài
sản riêng của vợ, chồng cũng là tài sản riêng của vợ, chồng. Hoa lợi, lợi tức
phát sinh từ tài sản riêng trong thời kỳ hôn nhân được thực hiện theo quy định
tại khoản 1 Điều 33 và khoản 1 Điều 40 của Luật này.
Luật sư Trần Minh Hùng chuyên gia
tư vấn luật trên kênh HTV, VTV, THVL1, ANTV, SCTV1...
Chúng tôi
là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên
viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm,
kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm
và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý-
cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư
bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là
nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư
luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư
thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề,
chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh
hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật
sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp
được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem
lại công bằng cho xã hội.
Luật
sư Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư
Gia Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền
thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật
trên các Kênh truyền hình uy tín như: Đài Truyền hình TPHCM
(HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long,
Truyền hình Công an ANTV, SCTV, THQH, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam,
Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát
thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi
trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an
nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học
luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường
ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học
uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật
sư bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng
trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng
Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank, Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu
giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa
Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái... và các vụ án khác về dân sự,
kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại
niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công
lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Chúng tôi
cùng tư vấn luật và cố vấn pháp lý cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước
rất lâu năm.
Trân trọng
cảm ơn!.
|