Sốc nặng vì mang nợ
Năm 2018, Tuấn Anh (ngụ tại tỉnh Quảng Bình) trở thành đối tác tiếp thị liên kết (affiliate) cho sàn Shopee và Lazada. Tỉ lệ hoa hồng cho mỗi mặt hàng bán được có thể dao động 1-10%.
Sau một thời gian tìm hiểu và cố gắng, Tuấn Anh không khỏi vui mừng khi doanh thu bán hàng có thể đạt 300 triệu đồng. Trong đó, chi phí đầu tư cho máy móc, nhân viên, chạy quảng cáo,… đã chiếm hơn 70% doanh thu. Sau khi sàn thương mại điện tử (TMĐT) trừ thêm 10% thuế thu nhập cá nhân (TNCN), Tuấn Anh bỏ túi khoảng 60 triệu đồng/tháng.
Thấy nghề này "ăn nên làm ra", anh cố gắng duy trì và theo đuổi suốt 6 năm qua. Thế nhưng, trong một lần vô tình kiểm tra thông tin trên ứng dụng thuế điện tử, anh mới tá hỏa, phát hiện mình nợ hơn 760 triệu đồng tiền thuế.
Anh Tuấn Anh nợ thuế hơn 760 triệu đồng sau nhiều năm làm affiliate (Ảnh: Nhân vật cung cấp).
"Lúc đó tôi sốc nặng, cảm giác choáng váng vì bản thân không hề biết mình lại nợ thuế nhiều đến vậy. Tôi cứ nghĩ khi sàn trừ 10% thuế TNCN là xong. Bây giờ tôi không biết lấy tiền ở đâu để đóng thuế.
Hơn nữa, nếu tính thuế trên lợi nhuận thì còn chấp nhận được, đằng này là thuế dựa trên doanh thu thì thật khó cho tôi. Cứ ngỡ lãi nhưng không ngờ lỗ nặng", anh nói.
Theo anh Tuấn anh, trong bảng kê khai mà sàn khai báo lên cơ quan thuế, toàn bộ doanh thu của anh được khai với dạng tiền công, tiền lương. Vì vậy, anh Tuấn Anh phải chịu khấu trừ đến 35% thuế TNCN.
Anh Ninh (ngụ tại TP Hà Nội) cho hay mình cũng đang phải gánh số tiền nợ thuế lên đến 600 triệu đồng, sau hơn 3 năm làm affiliate cho AccessTrade Việt Nam.
Dù đã làm công việc này nhiều năm nhưng anh chỉ mới biết tin này từ 1 tháng trước, khi mạng xã hội xôn xao về việc nhiều người làm affiliate cũng rơi vào tình huống tương tự.
Số tiền mà anh Ninh nợ thuế sau 3 năm làm affiliate (Ảnh: Nhân vật cung cấp).
"Chúng tôi rất sốc và đang tìm cách làm việc với sàn để đưa ra hướng giải quyết. Tuy nhiên, phía sàn chỉ giải thích rằng do chúng tôi không tìm hiểu rõ luật ngay từ đầu.
Tôi thấy bật cập ở chỗ chúng tôi là đối tác nhưng sàn lại kê khai là người lao động hưởng tiền công. Vì theo Thông tư 40/2021 của Bộ Tài chính thì đối tác kinh doanh là quảng cáo trên sản phẩm, dịch vụ nội dung thông tin số thì chỉ chịu mức thuế 7%", anh Ninh bức xúc.
Làm gì để tránh "ôm" nợ tiền tỷ?
Không chỉ gánh số nợ thuế lớn, anh Ninh cho hay nghề affiliate giờ đây không còn "hái ra tiền" nhiều như trước, bởi ngày càng có quá nhiều người tham gia.
Hết cảnh thu 200 triệu đồng/tháng, anh Ninh bộc bạch giờ đây doanh thu đã giảm đi đáng kể.
"Ngành này bây giờ mức độ cạnh tranh rất cao, người làm nghề phải bỏ nhiều công sức, vốn để đầu tư thì mới mong đạt doanh thu khủng. Giờ khó khăn chồng chất, tôi cũng không biết công việc của mình sẽ đi đâu về đâu", anh Ninh thở dài, nói.
Từ ngày phát hiện mình nợ thuế đến 760 triệu đồng, anh Tuấn Anh ngày nào cũng áp lực, tối chỉ ngủ được vài tiếng. Giờ đây, không chỉ chật vật vì doanh thu giảm 75% so với năm trước, anh còn đau đầu khi phải chạy vạy khắp nơi vay tiền để lo tiền nộp thuế.
"Bây giờ muốn nghỉ cũng không được, phải cố cày tiếp, gỡ được bao nhiêu thì gỡ", anh ngán ngẩm.
Theo luật sư Trần Minh Hùng (Đoàn Luật sư TPHCM), nguyên nhân dẫn đến vấn đề này xuất phát từ việc nhiều người chưa am hiểu quy định pháp luật về nghĩa vụ nộp thuế.
Theo quy định tại Nghị định số 65/2013 của Chính phủ, ngoài tiền lương, tiền công thì thu nhập chịu thuế của cá nhân bao gồm cả tiền thù lao nhận được dưới các hình thức như: tiền hoa hồng, môi giới, tiền tham gia đề tài, dự án, tiền nhuận bút và các khoản tiền hoa hồng, thù lao khác.
Do đó, việc các cá nhân tiếp thị liên kết nhận tiền hoa hồng, môi giới này đều phải nộp thuế TNCN. Các cá nhân khi nhận tiền hoa hồng từ 2 triệu đồng trở lên phải đóng trước 10% thuế TNCN theo quy định dạng thu nhập vãng lai.
Tuy nhiên, 10% này là thuế tạm thu, sau khi quyết toán thuế năm, nếu thu nhập cá nhân đó sau khi kê khai và giảm trừ gia cảnh cho bản thân và người phụ thuộc nếu không phát sinh thu nhập tính thuế thì không phải nộp thuế TNCN, được hoàn lại số tiền thuế đã tạm thu.
Hơn nữa, việc kê khai và khấu trừ như nêu trên không đồng nghĩa với việc các đối tác affiliate là người làm công ăn lương của các sàn TMĐT, mà các sàn đang chi trả tiền thù lao hoặc phí dịch vụ dưới hình thức hoa hồng môi giới, tiếp thị và tạm khấu trừ thuế 10% trước khi chi trả. Mặt khác, phần tiền hoa hồng được quy định là một trong các hình thức thù lao nhận về và phải chịu thuế theo quy định.
Người làm affiliate nên tìm hiểu rõ về luật thuế để tránh nợ tiền tỷ (Ảnh minh họa: AI).
Trong đó, mức thuế 35%/năm được áp dụng cho cá nhân có thu nhập tính thuế (sau khi trừ các khoản giảm trừ gia cảnh) từ 960 triệu đồng/năm trở lên (tức thu nhập nhận được luôn cao hơn thu nhập tính thuế).
Do đó, những người làm tiếp thị Affiliate do nhầm lẫn tại điểm này nên cho rằng các công ty kê khai khoản hoa hồng là tiền lương, tiền công và coi họ như người lao động, người làm công ăn lương là chưa chính xác.
Bên cạnh đó, mấu chốt vấn đề nằm ở chỗ những cá nhân làm tiếp thị liên kết trên các sàn TMĐT có đăng ký kinh doanh hay không. Trong trường hợp có đăng ký là cá nhân kinh doanh hoặc hộ kinh doanh, mức thuế áp với những trường hợp này chỉ là 7% (gồm thuế GTGT 5% và 2% thuế TNCN).
Tuy nhiên, vì họ bỏ qua điều này nên vô tình khiến bản thân bị áp thuế TNCN với người làm công ăn lương, theo biểu thuế lũy tiến từng phần với bậc thuế cao nhất lên đến 35%.
Khi đó, người nộp thuế chỉ được giảm trừ gia cảnh cho bản thân 11 triệu đồng/tháng và người phụ thuộc với mức 4,4 triệu đồng/tháng chứ không được trừ các chi phí như thuê nhân sự, thuê công cụ tạo nội dung để bán hàng, chạy quảng cáo, mua kênh, page, nhóm…
"Về giải pháp, trước mắt những trường hợp làm tiếp thị liên kết nên đăng ký cá nhân kinh doanh hoặc hộ kinh doanh trước khi làm đơn khiếu nại với cơ quan thuế.
Trong đó, ghi rõ là mình thuộc dạng cá nhân kinh doanh chứ không phải người làm công ăn lương và không ủy quyền quyết toán thuế cho các sàn TMĐT. Đồng thời, cần giải trình với cơ quan thuế để có thể xem xét lại có được kê khai thu nhập, giảm trừ gia cảnh hay không", luật sư Hùng nói.
Ngoài ra, người làm affiliate cần trình bày rõ là chưa đăng ký thuế, nay mới đăng ký và xin kê khai nộp thuế. Những trường hợp này sẽ chỉ bị phạt chậm nộp. Họ sẽ được áp mức thuế 7% (gồm thuế GTGT 5% và thuế TNCN là 2%) trên tổng thu nhập được nhận từ các sàn TMĐT, tránh được việc bị truy thu thuế tiền tỉ.
LS TRẦN MINH HÙNG
