Lâu nay, bán xe chênh giá, phải mua "bia kèm lạc" xuất hiện ở nhiều loại xe. Nhưng từ vị trí "thượng đế", muốn mua xe phải chi từ 650 - 800 triệu đồng thì quá bức xúc với nhiều khách hàng.

Với khoản chênh lệch bằng giá cả một chiếc xe khác, nhiều khách hàng bỗng chốc bị đẩy vào cảnh tiến thoái lưỡng nan, họ phải hiểu về các chi phí ngầm.

"Lót tay" để nhận xe sớm

Tiếp nhận phản ánh của bạn đọc, đầu năm 2025 nhóm phóng viên báo Tuổi Trẻ đã tới nhiều đại lý, cửa hàng trưng bày ô tô Toyota tại TP.HCM, vào cuộc tìm hiểu thực hư cái gọi là "luật ngầm", hé lộ nhiều góc khuất trong thương vụ mua "xe chủ tịch".

Bước vào bên trong đại lý Toyota trên đường Lý Thường Kiệt (Q.Tân Bình), ngỏ ý quan tâm đến xe Land Cruiser 300, nhân viên Uyên (tên các nhân viên trong bài đã được thay đổi) cho biết hiện mẫu xe này không có sẵn. Xe giá trị cao nên khách đặt mới lấy hàng về. Thông thường "nguồn ngoài" mới có sẵn, còn đại lý phải chờ nhà máy từ 1-2 năm nên "hơi lâu".

Vì vậy, Uyên gợi ý để không phải chờ dài đằng đẵng, khách hàng có thể phải chi thêm các khoản "hơi nhạy cảm xíu", bao gồm tiền mua phụ kiện xe - theo kiểu "bán bia kèm lạc" và tiền chênh vài trăm triệu đồng - không có trong giá niêm yết.

Đáng chú ý, cuộc trao đổi về khoản tiền lót tay khi mua xe Land Cruiser 300 không chỉ diễn ra ở một đại lý của Toyota.

Tại đại lý Toyota Đông Sài Gòn (chi nhánh Thủ Đức), hỏi về xe Land Cruiser 300, người làm việc ở đây cũng tiết lộ về "lối tắt" muốn nhận xe sớm trong tháng 4 tới: khách phải chi thêm 700 triệu đồng, bên cạnh giá niêm yết và các chi phí chính thống khác. Tất nhiên, đây là chi phí báo miệng, không để trong bảng giá công khai.

Để được lên thẳng hợp đồng mua bán, có thể nhận xe sớm, khách hàng "phải thanh toán tiền đó luôn" từ lúc đặt cọc. Còn nếu chỉ đặt cọc chứ không đưa tiền lót tay thì không được lên hợp đồng, khi xe về thì cửa hàng sẽ ưu tiên cho khách khác có mối quan hệ hoặc đã đặt khoản tiền chênh.

Trong khi đó, ở đại lý Toyota Đông Sài Gòn (chi nhánh Gò Vấp), người tư vấn cũng bày tỏ về tình trạng khan hiếm, nếu khách muốn nhận xe sớm thì phải trả thêm khoảng 750 - 800 triệu đồng tiền lót tay.

Không chỉ một số đại lý thông thường, câu chuyện về tiền lót tay cũng diễn ra ở đại lý lớn. Ngồi bên trong đại lý Toyota Hiroshima Tân Cảng (Q.Bình Thạnh), nhân viên Vinh báo với chúng tôi rằng chiếc xe Land Cruiser bản 2025 có giá niêm yết là 4,58 tỉ đồng.

Tuy nhiên, để được thông qua mối quan hệ và nhận xe vào giai đoạn gần giữa năm nay thay vì chờ lâu hơn, khách hàng phải đóng thêm 650 triệu đồng tiền ngoài. Khi hỏi về khả năng giao xe sớm hơn nữa, Vinh gọi điện cho một ai đó, sau đó báo rằng có một suất nhưng tổng số tiền lót tay nâng lên thành 800 triệu đồng, giao xe vào tháng 4-2025.

Như vậy, tổng chi phí để sở hữu "xe chủ tịch" trong thời gian tháng 4-2025 là 5,85 tỉ đồng, bao gồm tiền xe niêm yết, một số chi phí chính thống khác (đăng ký biển số, bảo hiểm, đăng kiểm...) và tiền lót tay 800 triệu đồng.

Về nguồn gốc xe, người này cho hay "vẫn mua xe này chính hãng" từ đại lý khác của Toyota - có thể ở Hà Nội, TP.HCM... Nếu khách hàng đồng ý lấy sớm "thì nó phải thêm cái đó để nó nhường suất sớm cho" vào tháng 4, còn không thì sau đó.

Khoản chi phí chênh được nhân viên ngỏ ý nhận bằng tiền mặt, bên bán sẵn sàng cử người đi cùng tới ngân hàng để nhận, không qua chuyển khoản - Ảnh cắt từ video

Chỉ nhận tiền mặt, "mánh" né thuế?

Dù phải bỏ ra thêm số tiền lên tới 800 triệu đồng để không bị "ngâm" thời gian nhận xe quá lâu, khách hàng còn phải chấp nhận thêm "luật ngầm" trong quá trình đưa tiền.

Người làm ở đại lý Toyota Đông Sài Gòn (chi nhánh Q.Gò Vấp) chia sẻ với 800 triệu tiền kê thêm, khách hàng có thể chọn phương án chuyển khoản từ tài khoản cá nhân đến cá nhân hoặc đóng tiền mặt và "không có hóa đơn gì hết".

Đồng thời giải thích rõ hơn: "Trước đây ngoài thị trường người ta có thể xuất hóa đơn mua một cái gì đó, nhưng giờ thì không thể xuất hóa đơn được luôn vì thuế đánh rất chặt".

Với đại lý Toyota Đông Sài Gòn (chi nhánh Thủ Đức), nhân viên Duy cũng thẳng thắn về việc phía cửa hàng không chấp nhận chuyển khoản, không hóa đơn cho khoản lót tay 700 triệu.

"Tiền cọc chuyển khoản bình thường. Riêng tiền đó bắt buộc phải đóng bằng tiền mặt". Thậm chí, phía cửa hàng này còn gợi ý về phương án sẽ có người bên cửa hàng, tài xế đi cùng khách, ra ngân hàng và nhận tiền mặt.

Để làm rõ hơn, chúng tôi đề nghị gặp quản lý. Sau cuộc gọi của Duy, một người xưng là quản lý Bích (đã đổi tên) xuất hiện và khẳng định chắc giá 700 triệu tiền chênh, không bớt, không hóa đơn. Về mong muốn được chuyển khoản thay vì tiền mặt, bà Bích lắc đầu.

Dù cho biết "luật ngầm" khách phải chi thêm tiền ngoài, nhưng bà Bích vẫn "không thể cam kết" 100% về tiến độ giao xe cụ thể.

Bà cho hay: "Thật sự em rất muốn bán xe, nhưng hiện tại trong túi em không có xe". Cụ thể, tạm thời tháng 4 có một xe nhưng đã có khách hỏi và trong tình trạng giữ hờ, chưa chốt hẳn. Tùy tình hình, nếu cần gấp thì bà Bích sẽ tìm thêm.

Trong khi đó, Vinh (ở đại lý Toyota Hiroshima Tân Cảng, Q.Bình Thạnh) cho hay toàn bộ khoản tiền chính thống vẫn được xuất hóa đơn công ty, "còn tiền chênh không xuất được" (cười). Dù vậy, để hỗ trợ khách hàng về nhu cầu xuất hóa đơn khoản tiền lót tay, Vinh nói "sẽ nhờ bên có phí để hỗ trợ", tới lúc đó sẽ hỏi rồi báo lại sau.

Trước thực trạng trên, luật sư Trần Minh Hùng (Đoàn luật sư TP.HCM) nhận định việc yêu cầu khách hàng đóng lót tay tiền mặt và không hóa đơn lên tới 800 triệu đồng, về cơ bản khi hoàn tất giao dịch thì vẫn được xem là doanh thu từ bán xe.

Nếu phát sinh doanh thu nhưng không kê khai thì có thể xem là một dấu hiệu của trốn thuế. Tuy nhiên, để khẳng định cần có cơ quan thuế vào cuộc.

Mặc dù thông qua ghi nhận tại nhiều đại lý, có thông tin về khoản tiền lót tay nếu muốn được nhận xe sớm, song sau khi báo chí phản ánh, theo ông Hùng, không loại trừ khả năng phía đại lý sẽ phủ nhận, cho biết đây chỉ là lỗi sai cá biệt của nhân viên, không phải chính sách chung.

Nhưng số tiền lót tay đến 800 triệu không phải nhỏ. "Liệu nhân viên nào dám làm, nếu không được sự "bảo trợ"? Dù thế nào, đại lý cũng không thể vô can", luật sư Hùng nói và cho rằng sự việc này cũng là hồi chuông báo động để cơ quan chức năng tìm hiểu kỹ hơn.

Land Cruiser 300 được review trên một trang web - Ảnh chụp màn hình

"Xe biếu chứ không phải xe đi"

Giai đoạn đầu bước vào "thế giới ngầm", đặt vấn đề giao dịch xe Land Cruiser 300, chúng tôi bất ngờ khi nhiều nhân viên tại một số đại lý không mấy sốt sắng săn đón khách hàng.

Sau khi trò chuyện với anh Nguyên (đang làm việc tại một đại lý Toyota ở quận 1), hàng loạt thông tin về mua bán "xe chủ tịch" dưới góc nhìn của nhân viên bán hàng được hé lộ.

Theo anh Nguyên, thông thường nhiều dòng xe khác đều được Toyota giao chỉ tiêu (KPI) cho đại lý về số lượng xe được bán trong mỗi tháng, song với Land Cruiser thì không bị áp chỉ tiêu lớn như vậy.

Khi khách vô cửa hàng, nhiệm vụ của nhân viên là phải tiếp. Dù để lại số điện thoại, nhưng chưa chắc có người gọi. Nguyên nhân chính là nếu khách nói "tui phải có hóa đơn này, hóa đơn kia", thì sẽ không bao giờ mua được xe.

Đặc biệt trong trường hợp có nhu cầu cần hạch toán đầy đủ, bao gồm cả khoản lót tay, xuất hóa đơn mua xe cho công ty thay vì để tên cá nhân thì "người ta không muốn bán cho em rồi á".

Anh Nguyên nhận định, vì không có hóa đơn chứng từ nên có thể khiến khách hàng lo lắng, "đưa tiền rồi không biết thế nào".

Chưa kể, bên bán chỉ nhận tiền mặt, không được chuyển khoản. Anh Nguyên cho biết đợt gần Tết có khách hỏi mua xe, nhưng phía trên báo chi phí "lót tay" lên tới gần tỉ, trong khi anh nhận về chỉ khoảng 10 triệu, nên anh không dám chào bán và để khách tự đi hỏi.

Về thời gian giao hàng, anh trả lời rằng không chắc chắn. Nếu mua xe này mà bắt mọi thứ cam kết thì không ký luôn. Tất cả phải báo "dự kiến".

Chẳng hạn, đại lý dự kiến đến tháng 9-2026 giao xe, lúc đó nếu không có xe sẽ vin vào từ "dự kiến", khách không cãi được, hoặc phải chấp nhận đóng thêm tiền chênh để có xe sớm. Bên bán hàng dù gì cũng "chiếm dụng vốn" của khách trong thời gian dài.

Anh Nguyên cho rằng Land Cruiser có điều đặc biệt vì có những người xem đây là "xe biếu chứ không phải xe đi". Các khách hàng có mối quan hệ tốt, ngoại giao tốt… sẽ chấp nhận luật chơi khi mua xe này. Vì số lượng rất ít nên người bán có thể lựa khách.

Cơ quan thuế yêu cầu đại lý ô tô giải trình

Cơ quan thuế đã yêu cầu đại lý Toyota Hiroshima Tân Cảng giải trình liên quan khoản tiền chênh đưa ra cho khách - Ảnh chụp từ video

Cơ quan thuế đã vào cuộc trước thông tin tiền chênh lớn mà Tuổi Trẻ ghi nhận.

Trong trường hợp bên bán xe Land Cruiser 300 tự ý nhận tiền "lót tay", không xuất hóa đơn thì có hai khoản thuế chính bị thất thu gồm: thuế giá trị gia tăng (GTGT, 10%) và thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN, 20%).

Như vậy, giả sử với số tiền lót tay là 750 triệu đồng, theo cách tính thuế ô tô nhập khẩu ở box dưới đây, nếu đại lý xe bỏ ngoài sổ sách số tiền này, ẩn dưới dạng thu tiền "dịch vụ" không có hóa đơn chứng từ thì sẽ thất thoát thuế GTGT tạm tính là 75 triệu đồng và thất thoát thuế TNDN tạm tính là 150 triệu đồng. Tổng cộng là 225 triệu đồng/xe.

Nếu tính trên số lượng xe bán ra thì đây có thể là số tiền rất lớn.

Tuổi Trẻ đã phản ánh vấn đề này đến Chi cục Thuế khu vực II (tên trước đây là Cục Thuế TP.HCM). Sau khi nhận phản ánh, lãnh đạo Chi cục Thuế khu vực II cho biết đã liên hệ và ra thông báo yêu cầu đại lý ô tô trên giải trình nhiều vấn đề.

Cụ thể: Báo giá này có phải của Toyota Tân Cảng phát hành hay không, nếu không phải thì ai phát hành? Nếu nhân viên phát hành thì nhân viên tên gì? Nếu công ty phát hành thì số tiền chênh này công ty để ở đâu? Có xuất hóa đơn không?

Sau khi doanh nghiệp giải trình, cơ quan thuế sẽ tiến hành các bước tiếp theo trong đó có việc mời doanh nghiệp lên làm việc.

"Trước mắt cơ quan thuế đã yêu cầu doanh nghiệp trả lời bằng văn bản, sau đó sẽ làm rõ nhiều vấn đề và không loại trừ khả năng sẽ mở rộng việc thanh kiểm tra ra các đại lý ô tô khác", vị lãnh đạo này khẳng định.

Trốn thuế trên 100 triệu đồng có thể bị xử lý hình sự

Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015 về tội trốn thuế:

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây trốn thuế với số tiền từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trốn thuế hoặc đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 202, 250, 251, 253, 254, 304, 305, 306, 309 và 311 của bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm:

2. Không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ hoặc ghi giá trị trên hóa đơn bán hàng thấp hơn giá trị thanh toán thực tế của hàng hóa, dịch vụ đã bán...