Cơ sở pháp lý về việc bắt giữ và tạm giam tại Việt Nam 

Quy trình bắt giữ và tạm giam được quy định rõ trong Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2021). Theo khung pháp lý sau: 

• Bắt giữ là hành vi áp giải người bị tình nghi thực hiện hành vi phạm tội. 

• Tạm giam là việc tạm thời giữ người bị tình nghi hoặc bị buộc tội nhằm phục vụ công tác điều tra và bảo đảm quá trình tố tụng. 

Việc bắt giữ theo luật chỉ được thực hiện khi: 

• Có lệnh bắt giữ do Viện Kiểm sát Nhân dân hoặc Cơ quan điều tra ban hành và được Viện Kiểm sát Nhân dân phê chuẩn; hoặc 
• Trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt không cần có lệnh bắt nếu bị bắt quả tang khi đang thực hiện hành vi phạm tội hoặc ngay sau khi gây án. 

Quy trình bắt giữ tại Việt Nam

Tại Việt Nam, việc bắt giữ phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự. Các bước thực hiện bao gồm: 

1. Ban hành lệnh bắt giữ: Phải được Viện Kiểm sát Nhân dân phê chuẩn và do Cơ quan điều tra thi hành. 
2. Xuất trình lệnh bắt: Trừ trường hợp khẩn cấp, người bị bắt phải được xem lệnh bắt hợp lệ từ cán bộ thi hành. 
3. Giải thích lý do bắt: Người bị bắt phải được thông báo rõ về: 
   • Lý do bắt giữ 
   • Hành vi bị cáo buộc 
   • Quyền lợi hợp pháp 
4. Lập hồ sơ, biên bản: Biên bản bắt giữ chính thức phải được thành lập và ký bởi tất cả các bên liên quan. 
5. Chuyển giao người bị bắt: Ngay lập tức người bị bắt phải được chuyển đến cơ quan điều tra có thẩm quyền. 

Nếu không tuân thủ đúng quy trình, việc bắt giữ có thể bị coi là trái pháp luật và bị luật sư khiếu nại. 

Cần làm gì khi bị bắt giữ tại Việt Nam? 

Việc bị bắt giữ là một tình huống nghiêm trọng, đòi hỏi sự bình tĩnh, tỉnh táo và có phản ứng chiến lược. Những gì bạn làm hoặc không làm trong vài giờ đầu tiên có thể ảnh hưởng lớn đến diễn biến của vụ việc. 

• Giữ bình tĩnh, không chống đối: Dù bạn cho rằng việc bắt giữ là không đúng, tránh đối đầu bằng lời nói hoặc hành động. Việc chống đối có thể làm tình huống leo thang và dẫn đến các cáo buộc bổ sung như cản trở người thi hành công vụ hoặc gây rối trật tự. 

• Yêu cầu xem lệnh bắt giữ: Trừ trường hợp khẩn cấp, cán bộ thực thi phải xuất trình lệnh bắt hợp lệ. Bạn nên kiểm tra kỹ thông tin, bao gồm cơ quan ban hành và lý do bắt giữ. 

• Thực hiện quyền được có luật sư: Hãy yêu cầu liên hệ với luật sư một cách lịch sự và dứt khoát. Bạn có quyền được hỗ trợ pháp lý trong suốt quá trình tố tụng, và luật sư có thể can thiệp ngay để giám sát việc tuân thủ quy trình pháp lý. 

• Liên hệ với đại sứ quán hoặc lãnh sự quán: Người nước ngoài có quyền được thông báo và tiếp cận với cơ quan lãnh sự. Đại sứ quán có thể hỗ trợ theo dõi vụ việc, đảm bảo quyền cơ bản được tôn trọng và giúp liên lạc với gia đình. 

• Không khai báo khi chưa có luật sư: Bạn không có nghĩa vụ phải trả lời các câu hỏi ngay lập tức. Hãy chờ đến khi luật sư có mặt trước khi đưa ra lời khai chính thức hoặc ký bất kỳ tài liệu nào. 

Những hành động kịp thời này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi pháp lý của bạn mà còn tạo nền tảng vững chắc cho việc bào chữa về sau. 

Thời gian tạm giam tối đa trước khi xét xử 

Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định rõ ràng về thời hạn tạm giam giữ , tùy theo giai đoạn tố tụng và mức độ nghiêm trọng của hành vi bị cáo buộc. 

Tạm giữ ban đầu: 

• Tối đa 72 giờ mà không cần khởi tố chính thức 

• Có thể gia hạn thêm tối đa 9 ngày nếu được Viện Kiểm sát phê chuẩn 

Tạm giam trước khi xét xử: 

• Tối đa 2 tháng đối với tội phạm ít nghiêm trọng 

• Tối đa 3–4 tháng đối với tội nghiêm trọng hoặc phức tạp 

• Thời hạn có thể được gia hạn, nhưng phải có lý do chính đáng và được Viện Kiểm sát phê chuẩn 

Nếu người bị tạm giữ không bị khởi tố chính thức trong các khung thời gian pháp lý nêu trên, họ phải được trả tự do. Việc tiếp tục giam giữ vượt quá thời hạn mà không có căn cứ pháp lý có thể bị coi là vi phạm quyền tố tụng theo pháp luật Việt Nam và có thể xâm phạm quyền con người cơ bản. 

Quyền lợi của người bị buộc tội trong vụ án hình sự 

Pháp luật Việt Nam công nhận nhiều quyền quan trọng của người bị buộc tội: 

• Quyền có luật sư: luật sư có thể được tham gia bào chữa ở bất kỳ giai đoạn nào của quá trình tố tụng hình sự. Đối với các tội nghiêm trọng, việc chỉ định luật sư là bắt buộc. 

• Quyền im lặng: Mặc dù chưa được quy định rõ trong luật, người bị buộc tội không có nghĩa vụ phải tự buộc tội mình hoặc thừa nhận hành vi phạm tội. 

• Quyền được phiên dịch: Người nước ngoài hoặc người không thông thạo tiếng Việt có quyền yêu cầu phiên dịch để bảo đảm hiểu đúng và đầy đủ nội dung tố tụng. 

• Quyền được hỗ trợ lãnh sự: Công dân nước ngoài có quyền thông báo và nhận sự hỗ trợ từ đại sứ quán hoặc lãnh sự quán của mình. 

• Nguyên tắc suy đoán vô tội: Mọi cá nhân được coi là vô tội cho đến khi bị kết án theo đúng trình tự pháp luật. 

Những quyền này đóng vai trò then chốt trong việc bảo đảm đối xử công bằng và phải được cơ quan chức năng tôn trọng trong suốt quá trình giải quyết vụ án. 

Vai trò của luật sư trong các vụ bắt giữ và tạm giam 

Luật sư giữ vai trò không thể thiếu trong suốt quá trình bắt giữ và tạm giam tại Việt Nam. Ngay từ thời điểm một người bị tạm giữ, luật sư bào chữa có chuyên môn sẽ giúp đảm bảo cơ quan chức năng thực hiện đúng quy định pháp luật. Điều này bao gồm việc kiểm tra tính hợp pháp của lệnh bắt, quy trình thi hành lệnh, cũng như điều kiện tạm giam. 

Trong quá trình thẩm vấn, luật sư có thể giám sát để phát hiện dấu hiệu ép cung hoặc vi phạm quyền của bị can. Họ sẽ tư vấn cho người bị buộc tội về những điều nên hoặc không nên khai báo, nhằm tránh việc tự buộc tội hoặc bị hiểu sai nội dung khai báo. Luật sư cũng hỗ trợ thu thập chứng cứ gỡ tội và xây dựng chiến lược bào chữa ngay từ đầu, điều này có thể ảnh hưởng đến quyết định khởi tố hoặc thời gian tạm giam. 

Nếu phát sinh vi phạm thủ tục tố tụng, chẳng hạn như giam giữ quá thời hạn hoặc ngăn cản tiếp cận luật sư, luật sư có thể nộp đơn khiếu nại hoặc kháng nghị lên Viện Kiểm sát hoặc Tòa án. Sự có mặt của luật sư là một yếu tố ngăn chặn hành vi lạm quyền, đồng thời giúp thúc đẩy việc giải quyết các vụ giam giữ trái pháp luật. Trong nhiều trường hợp, sự can thiệp kịp thời của luật sư chính là yếu tố quyết định để bảo vệ quyền tự do và lợi ích hợp pháp của thân chủ. 

Điều gì xảy ra sau khi bị truy tố chính thức tại Việt Nam 

Khi một nghi phạm chính thức bị truy tố, vụ án hình sự sẽ chuyển từ giai đoạn điều tra sang các giai đoạn truy tố và xét xử. Viện Kiểm sát Nhân dân sẽ ban hành cáo trạng, đồng thời chuyển hồ sơ vụ án sang tòa án có thẩm quyền để đưa ra xét xử. 

Ở giai đoạn này: 

• Bị cáo tiếp tục có quyền được luật sư bào chữa và được tiếp cận các tài liệu, chứng cứ buộc tội. 

• Tòa án phải đưa vụ án ra xét xử trong thời hạn luật định, tùy theo tính chất và mức độ nghiêm trọng của tội danh. 

• Các chứng cứ đã thu thập trong quá trình điều tra sẽ được xem xét lại, đồng thời các chứng cứ mới cũng có thể được bổ sung. 

• Phiên tòa sẽ được xét xử bởi hội đồng gồm các thẩm phán. 

Bị cáo có quyền tự bào chữa, yêu cầu triệu tập nhân chứng và đề nghị giám định chuyên môn nếu cần thiết. Sau khi nghị án, tòa án sẽ tuyên án và ra quyết định hình phạt (nếu có). Nếu bị kết án, bị cáo có quyền kháng cáo trong vòng 15 ngày kể từ ngày tuyên án (nếu có mặt tại phiên tòa), hoặc từ ngày nhận được bản án hoặc ngày bản án được niêm yết theo quy định của pháp luật (nếu vắng mặt). 

Việc nắm rõ quy trình tố tụng này là điều cần thiết, bởi các quyết định trong giai đoạn bắt giữ và tạm giam ban đầu có thể ảnh hưởng đáng kể đến kết quả của phiên tòa. 

Kết luận 

Việc hiểu rõ quy trình bắt giữ tại Việt Nam là vô cùng quan trọng để bảo vệ quyền lợi của bạn—dù là công dân Việt Nam hay người nước ngoài. Từ việc kiểm tra tính hợp pháp của lệnh bắt, giới hạn tạm giam cho đến việc tiếp cận luật sư, các hành động kịp thời sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả vụ việc. 

Luật sư Trần Minh Hùng – Tốt nghiệp đại học Luật TPHCM, tốt nghiệp Học viện Tư Pháp, Tốt nghiệp Luật sư, thuộc Đoàn LS TPHCM, Thuộc Liên đoàn LSVN là một trong những luật sư sáng lập văn phòng luật, giàu kinh nghiệm về kiến thức và thực tiễn đã dành nhiều thắng lợi vụ kiện và quan trọng luật sư Hùng luôn coi trọng chữ Tâm của nghề luật sư và trách nhiệm đối với xã hội nên đã được nhiều hãng báo chí, truyền thông, Đài truyền hình, Đài tiếng nói Việt nam phỏng vấn pháp luật,  nhiều lĩnh vực quan trọng liên quan đến đời sống. Luật sư Trần Minh Hùng là đối tác tư vấn pháp luật được nhiều hãng truyền thông, báo chí trong nước  tin tưởng với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn trên VOV Giao Thông – Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh VOH TPHCM, Đài truyền hình TP.HCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Truyền hình SCTV, THĐN, Truyền hình Quốc Hội VN, Truyền hình Công an ANTV, Đài truyền hình Vĩnh Long, Đài phát thanh kiên giang, Đài Bình Dương, Truyền hình Quốc Phòng, VTC... và các hãng báo chí trên cả nước, được các tổ chức, trường Đại học Luật TP.HCM mời làm giám khảo các cuộc thi Phiên tòa giả định với Đại học cảnh sát, mời làm chuyên gia ý kiến về các sự kiện lớn, được mời dạy bồi dưỡng nghiệp vụ cho các luật sư……là đối tác tư vấn luật của các hãng truyền thong, các tổ chức, xã hội uy tín và chuyên nghiệp và luôn mang lại niềm tin cho khách hàng và ghi nhận sự đóng góp của chúng tôi cho xã hội...là luật sư bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như Viettinbank, các vụ Giết Người do mâu thuẫn hát karaoke tại Bình Chánh, Bào chữa chủ tịch Huyện Đông Hòa – Phú Yên, Đại án Vụ cướp bitcoin 35 tỷ Long Thành- Dầu Dây, Bào chữa vụ Đại Án Đăng Kiểm, Bào chữa vụ đại án Khai thác Cát Cần giờ, Bào chữa bị cáo Huân không đeo khẩu trang mùa Covit, Vụ Nữ sinh Tân Bình bị cắt tai, bảo vệ cho MC Trấn Thành, Bào chữa, bảo vệ vụ "Bác sĩ khoa rút ống thở", Bảo vệ cho người cho thuê nhà vụ Công ty Thế giới Di Động không trả tiền thuê nhà mùa dịch covid, Tư vấn cho nghệ sĩ Thương Tín, bảo vệ vụ đổ xăng đốt 10 người tại TPHCM, Bảo vệ thành công vụ 1 bệnh nhân bị xông hơi chết tại nhà bè, các vụ Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, cưỡng đoạt, cướp, gây thương tích, tham ô, mua bán ma túy, cố ý làm trái, bào chữa vụ án cựu Cảnh sát Buôn Lậu và các bị cáo kiên quan, bào chữa vụ chiếm đoạt tiền công nghệ của nước Úc của bị can về công nghệ, bào chữa vụ Mua bán khẩu trang mùa covid, bào chữa nhiều vụ án ma túy, bào chữa vụ lợi dụng chức vụ quyền hạn của tổ chức tín dụng ngân hàng... .… và rất nhiều các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi..…là hãng luật tư vấn luật cho nhiều công ty Việt Nam và nước ngoài trên cả nước luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.

Chúng tôi hội đủ các luật sư chuyên về các lĩnh vực, kinh nghiệm, chuyên sâu như: hình sự, dân sự, kinh tế, thừa kế, hợp đồng, đất đai, ly hôn, dịch vụ nhà đất, di chúc, lao động…