Có ý kiến cho rằng: “Mọi hành vi mua trái phép chất ma túy đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy Điều 251 Bộ luật Hình sự năm 2015”. Ý kiến đó đúng hay sai? Giải thích?

1. Mua bán trái phép chất ma túy là gì?

Chất ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần, đây là các chất kích thích hoặc ức chế thần kinh dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng hoặc các chất gây ức chế thần kinh gây ảo giác, nếu sử dụng nhiều lần. Chất ma tuý là một chất bị cấm ở Việt Nam

Mua bán trái phép chất ma túy là một trong các hành vi như bán trái phép chất ma túy cho người khác bao gồm cả việc bán hộ chất ma túy cho người khác để hưởng tiền công hoặc lợi ích khác, mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác, xin chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác, dùng chất ma túy nhằm trao đổi thanh toán trái phép, dùng tài sản không phải là tiền đem trao đổi thanh toán, lấy chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác, tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác, vận chuyển chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác.

Cấu thành tội mua bán trái phép chất ma túy

- Chủ thể của tội mua bán trái phép chất ma túy là người có độ tuổi từ đủ 16 tuổi trở lên và đủ năng lực trách nhiệm hình sự. Người từ 14 đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy thuộc trường hợp tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.

- Khách thể của tội mua bán trái phép chất ma túy là chế độ quản lý của nhà nước về việc cất giữ, vận chuyển trao đổi chất ma túy. Đối tượng tác động của tội là các chất ma túy như thuốc phiện, cần sa, heroin

- Mặt khách quan của tội phạm về hành vi bán ma túy là việc một người bán lại ma túy mà người khác có được từ các hình thức như tự sản xuất, mua lại của người khác, được người khác cho để thu lợi về mình.

• Mua lại ma túy để bán đối với trường hợp này cần xác định rõ mục đích của người phạm tội là mua chất ma túy đó để bán lại cho người khác để thu lợi mới bị truy cứu trách nhiệm về tội mua bán trái phép chất ma túy
• Vận chuyển ma túy để bán cho người khác là hành vi người phạm tội không những vận chuyển ma túy trái phép mà còn bán lại chất ma túy mà mình vận chuyển cho người khác và mục đích là để kiếm lời, đối với trường hợp vận chuyển chất ma túy để bán phạm tội mua bán trái phép chất ma túy, đối với trường hợp vận chuyển nhưng không phải bán sẽ bị truy cứu về tội tàng trữ ma túy
• Tàng trữ để bán lại hoặc để sản xuất chất ma túy để bán lại trái phép là hành vi cất giữ trái phép chất ma túy rồi sau đó đem bán lại cho người khác
• Dùng ma túy để đổi lấy hàng hóa hoặc ngược lại dùng hàng hóa để đổi lấy ma túy nghĩa là dùng ma túy như một  loại hàng hóa để trao đổi lấy một loạt tài sản khác không phải tiền hoặc ngược lại

- Về mục đích: kiếm lợi bất chính dựa trên hoạt động mua bán ma túy

- Hậu quả: tội phạm thực hiện mua bán ma túy thành công hay không thành công không là dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội phạm. Cho nên chỉ cần có hành vi thì đã bị truy tố về tội buôn bán ma túy. Số lượng ma túy buôn bán là hậu quả của tội và là một trong những yếu tố để định khung hình phạt lỗi trong hoạt động mua bán trái phép chất ma túy là lỗi cố ý.

Mức hình phạt đối với tội mua bán trái phép chất ma túy được quy định tại Điều 251 Bộ Luật Hình Sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 phạt tù từ 2 năm đến tử hình tùy thuộc vào hành vi và số lượng chất ma túy trái phép.

Tóm lại hành vi mua bán trái phép chất ma túy là hành vi mua bán, trao đổi, vận chuyển, lưu thông, tàng trữ hoặc sử dụng chất ma túy mà không có sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền. Vi phạm quy định của pháp luật về kiểm soát ma túy. Chất ma túy bao gồm các chất gây nghiện như heroin, cần sa... Mua bán trái đất trên ma túy là tội phạm nghiêm trọng và có hình phạt nặng có thể phạt tù từ chung thân hoặc tử hình.

2. Có ý kiến cho rằng mọi hành vi mua bán trái phép chất ma túy đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy theo Điều 251 Bộ Luật Hình Sự 2015?

Ý kiến trên là sai. Bởi vì:

Theo hướng dẫn tại Thông tư số 17/2007/TTLT-BCA- VKSNDTC-TANDTC-BTP:

“Mua bán trái phép chất ma túy” là một trong các hành vi sau đây:

(1) Bán trái phép chất ma túy cho người khác (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có) bao gồm cả việc bán hộ chất ma túy cho người khác để hưởng tiền công hoặc các lợi ích khác;

(2) Mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;

(3) Xin chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;

(4) Dùng chất ma túy nhằm trao đổi thanh toán trái phép (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có);

(5) Dùng tài sản không phải là tiền đem trao đổi, thanh toán... lấy chất ma túy nhằm bán lại trái phép cho người khác;

(6) Tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;

(7) Vận chuyển chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác.

Người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức cho người thực hiện một trong các hành vi mua bán trái phép chất ma túy được hướng dẫn từ điểm a đến điểm g tiểu mục 3.3 này đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy.

Như vậy, trong trường hợp mua chất ma túy mà không nhằm mục đích bán trái phép chất ma túy thì sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy mà sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội tàng trữ trái phép chất ma túy Điều 249 hoặc tội vận chuyển trái phép chất ma túy Điều 250 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017.

3. Một số hành vi khác liên quan đến mua bán trái phép chất ma túy

- Người nào bán trái phép chất ma túy cho người khác và còn cho họ sử dụng địa điểm  thuộc quyền sở hữu chiếm hữu hoặc quản lý của mình để sử dụng trái phép chất ma túy thì bên cạnh việc bị truy cứu trách nhiệm hình sự tối mua bán trái phép chất ma túy còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của pháp luật hình sự

-  Người nào biết người khác đi mua chất ma túy để sử dụng trái phép và gửi tiền nhờ mua hộ chất ma túy để sử dụng thì người nhờ mua hộ phải chịu trách nhiệm hình sự về số lượng chất ma túy đã nhờ mua hộ, người đi mua phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng số lượng chất ma túy đã mua cho bản thân và mua hộ

- Người nào biết người khác mua chất ma túy để sử dụng trái phép mà dùng phương tiện để cho họ cùng chất ma túy mà bị bắt giữ. Nếu số lượng chất ma túy đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự về tội tàng trữ hoặc vận chuyển trái phép chất ma túy thì người đó được tính là đồng phạm với người mua về tội tàng trữ hoặc vận chuyển trái phép chất ma túy.

LS TRẦN MINH HÙNG, LS GIỎI CHUYÊN GIA THƯỜNG XUYÊN ĐƯỢC MỜI TRÊN HTV, VTV, VOVH, VOV. VTC, BÌNH DƯƠNG, QUỐC HỘI, CÔNG AN ANTV, TÂY NINH, ĐỒNG NAI...

ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)