1. Tội trồng cần sa theo quy định của pháp luật hình sự?

Điều 247 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định về tội trồng cây cần sa như sau:

“Điều 247. Tội trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy

1. Người nào trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Đã được giáo dục 02 lần và đã được tạo điều kiện ổn định cuộc sống;

b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

c) Với số lượng từ 500 cây đến dưới 3.000 cây.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Với số lượng 3.000 cây trở lên;

c) Tái phạm nguy hiểm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.

4. Người nào phạm tội thuộc khoản 1 Điều này, nhưng đã tự nguyện phá bỏ, giao nộp cho cơ quan chức năng có thẩm quyền trước khi thu hoạch, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự.”

1. Chủ thể của tội phạm

Những người đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự về tội trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy.

2. Mặt khách quan của tội phạm

– Tham khảo Thông tư 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP hướng dẫn Bộ luật Hình sự 1999:

“1. Tội trồng cây thuốc phiện hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy (Điều 192).

1.1. “Các loại cây khác có chứa chất ma túy” là các loại cây có chứa chất gây nghiện, chất hướng thần theo quy định của Chính phủ, trừ cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa.

1.2. “Trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy” quy định tại Điều 192 của BLHS là hành vi gieo trồng, chăm bón hoặc thu hoạch các bộ phận của cây (như lá, hoa, quả, thân cây có chứa chất ma túy).

1.3. Người thực hiện hành vi trồng cây có chứa chất ma túy chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi đã được áp dụng đầy đủ cả ba biện pháp: “Đã được giáo dục nhiều lần”, “đã được tạo điều kiện ổn định cuộc sống” và “đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm”.

a) “Đã được giáo dục nhiều lần” là đã được cơ quan nhà nước, tổ chức, người có trách nhiệm ở địa phương từ hai lần trở lên vận động, thuyết phục, nhắc nhở về việc không được trồng cây có chứa chất ma túy hoặc phổ biến đường lối, chính sách, quy định của pháp luật về cấm trồng cây có chứa chất ma túy. Các biện pháp giáo dục này phải được thể hiện bằng biên bản. Chỉ bị coi là “đã được giáo dục nhiều lần” nếu việc giáo dục được thực hiện trước khi bị xử phạt hành chính.

b) “Đã được tạo điều kiện để ổn định cuộc sống” là đã được hỗ trợ về tiền vốn, kỹ thuật để sản xuất, hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi hoặc đã được hướng dẫn về kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt cây ăn quả, cây công nghiệp, cây lương thực… để thay thế các loại cây có chứa chất ma túy.

c) “Đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm” được hiểu là trước đó đã có hành vi trồng cây có chứa chất ma túy và đã bị xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, nhưng chưa hết thời hạn được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính, mà lại tiếp tục có hành vi trồng cây có chứa chất ma túy và bị phát hiện. (Theo quy định của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính hiện hành thì có hai hình thức xử phạt vi phạm hành chính là cảnh cáo hoặc phạt tiền).

1.4. Người nào biết người khác gieo trồng, chăm bón hoặc thu hoạch cây có chứa chất ma túy, đã được áp dụng đầy đủ cả ba biện pháp: “Giáo dục nhiều lần”, “tạo điều kiện ổn định cuộc sống” và “đã bị xử phạt hành chính về hành vi này” mà vẫn giúp họ thực hiện một trong các hành vi đó thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm về tội này.

1.5. Trường hợp người trồng cây có chứa chất ma túy, đã được áp dụng đầy đủ cả ba biện pháp: “Giáo dục nhiều lần”, “tạo điều kiện ổn định cuộc sống” và “đã bị xử phạt hành chính” nhưng không chịu phá bỏ mà bán lại cho người khác thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy theo quy định tại Điều 192 của BLHS. Người mua lại cây có chứa chất ma túy để tiếp tục chăm sóc thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội này nếu thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm.

Người nào mua bán trái phép cây có chứa chất ma túy khi cây hoặc các bộ phận của cây có chứa chất ma túy là đối tượng (chất ma túy) quy định tại Điều 194 của BLHS thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy theo Điều 194 của BLHS”.

Danh mục các loại cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định tại Nghị định 73/2018/NĐ-CP Quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất.

Như vậy, theo giải hướng dẫn nêu trên, hành vi trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy được quy định trong điều luật là hành vi hành vi gieo trồng, chăm bón hoặc thu hoạch các bộ phận của cây (như lá, hoa, quả, thân cây có chứa chất ma túy).

Hậu quả: Chế độ quản lý của Nhà nước về việc trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma túy bị xâm phạm (số lượng từ 500 cây trở lên).

Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi phạm tội và hậu quả: Hành vi trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy và hậu quả quy định của Nhà nước về quản lý các chất ma túy bị xâm phạm (số lượng từ 500 cây trở lên) xảy ra phải có mối quan hệ nhân quả với nhau. Trường hợp không có mối quan hệ nhân quả thì không có tội phạm này xảy ra.

3. Mặt chủ quan của tội phạm

Nội hàm cụm từ “trồng” được quy định trong điều luật đã thể hiện người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình bị pháp luật cấm, thấy trước được tác hại của hành vi trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý nhưng vẫn cố tình vi phạm.

4. Khách thể của tội phạm

Khách thể của tội phạm là chế độ quản lý của Nhà nước về việc trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma túy (việc Nhà nước có chính sách để loại bỏ việc trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma túy).

Đối tượng tác động của tội phạm này là cây có chứa chất ma tuý như cây thuốc phiện, cây cô ca, cây cần sa…

2. Phân biệt cây gai dầu và cây cần sa?

Trong thời gian qua, để đạt đến mục tiêu ngăn chặn tình trạng người dân trồng cây có chứa chất ma túy là mối nguy hại cho toàn xã hội, Nhà nước đã có sự phối hợp với các cơ quan địa phương để đẩy mạnh quá trình công tác tuyên truyền, khuyến khích người dân phòng chống trồng cây có chất ma túy. Tuy nhiên, vì rất nhiều lý do liên quan đến sự nhận thức và vấn đề lợi nhuận khi trồng cây thì những người dân đặc biệt là người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng có kinh tế khó khăn vẫn đang tiếp tục tình trạng này, một phần do không nhận biết được các loại cây nguy hại như thế nào, một phần không phân biệt được các loại cây nào có chất ma túy hay không? Vì ngoài các tính chất là có chất ma túy thì các loại cây này còn có nhiều chức năng khác dẫn tới việc nhầm lẫn đặc biệt là cây gai dầu và cây cần sa. Theo đó, đã có rất nhiều nghiên cứu khoa học để phân biệt các loại cây này dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau

Cây cần sa với tên khoa học là Marijuanna và cây gai dầu tên khoa học là Hemp đều thuộc vào dòng cây canabis là dòng cây chứa chất kích thích, giữa hai loại cây này cùng thuộc môt dòng họ nên có rất nhiều điểm tương đồng nên rất khó phân biệt. Chỉ có thể phân biệt hai loại cây này dưới các tiêu chí như sau:

Thứ nhất, nguồn gốc và hàm lượng tinh dầu trong cây cần sa và cây gai dầu.

Cây gai dầu xuất hiện và được người dân trồng trọt từ 8000 năm trước, với mục đích ban đầu chủ yếu là để làm thức ăn, quần áo, nguyên vật liệu xây dựng. Cây cần sa vốn dĩ là loại cây được lai tạo với mục đích làm tăng hàm lượng tinh dầu, chủ yếu để làm mục đích chữa trị vết thương và nấu ăn, giải trí.

Đối với tiêu chí hàm lượng tinh dầu THC trong họ cây Cannabis bao gồm cả cây gai dầu và cây cần sa chủ yếu gây cho con người cảm giác ảo giác, kích thích hệ thần kinh trung ương, phân khu trung tâm, và các nơron thần kinh có liên quan làm cho người sử dụng có cảm giác sảng khoái tạm thời và hưng phấn trong một thời gian nhất định . Sau khi sử dụng các loại chất có trong các cây này, nhưng nếu sử dụng trong một thời gian dài thì nó cũng sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe nhất là ảnh hưởng đến hệ thần kinh làm cho con người không được tỉnh táo, suy giảm trí nhớ.

Hàm lượng tiêu chí tinh dầu là một trong những tiêu chí cơ bản để phân biệt cây gai dầu và cây cần sa vì hai loại cây này rất khó phân biệt từ hình dáng đến cách trồng trọt.Đối với cây gai dầu có hàm lượng tinh dầu THC rất thấp chỉ dưới 0,3% và cần sa có hàm lượng tinh dầu THC cao hơn cây dầu gai từ 0,3% trở lên. Theo đó đối với các dòng cây canabis có hàm lượng tinh dầu dưới 0,3% thì được xếp vào loại cây gai dầu và những cây có hàm lượng tinh dầu cao hơn 0,3% thì được xếp vào loại cây cần sa..

Thứ hai, về môi trường nuôi trồng cây gai dầu và cây cần sa.

Vì cây gai dầu và cây cần sa có cấu tạo, hàm lượng tinh dầu khác nhau và mục đích sử dụng của hai loại cây khác nhau nên cách thức trồng cây cũng khác nhau cụ thể như sau: Đối với cây gai dầu, thường phổ biến ở dưới dạng không có hoa trong suốt cả thời gian sinh trưởng và thu hoạch, và thường là những cây đực, kích thước cây thường lớn hơn cây cần sa, sinh trưởng nhanh hơn cây cần sa. Môi trường canh tác của cây gai dầu thông thường phải được canh tác ở ngoài trời, không gian thoáng mát, có đầy đủ ánh sáng và nhiệt độ để cây phát triển

Đối với cây cần sa thì môi trường sinh trưởng của loại cây này thường kén hơn so với cây gai dầu,môi trường sống cần có nhiều điều kiện để phát triển hơn. Vì có hàm lượng tinh dầu cao nên cây cần sa phải được trồng trong các môi trường được cung cấp đầy đủ các yếu tố như ánh sáng, nhiệt độ, không khí. Những yếu tố này ảnh hưởng rất lớn sản lượng và chất lượng của cây cần sa. Loại cây cần sa này là cây có chứa chất ma tuý được quy định tại số thứ tự 45, ID thuộc Danh mục I là các chất ma tuý tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội; việc sử dụng các chất này trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm theo quy định đặc biệt của cơ quan có thẩm quyền . Những danh mục này được Ban hành kèm theo Nghị định số 73/2018/NĐ-CP nghị định ban hành ngày 15/5/2018 của Chính phủ quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất. Như vậy hàm lượng chất ma túy của cây cần sa được xác định rõ ràng và cao hơn cây gai dầu

Thứ hai, về tình trạng viêc trồng cây gai dầu ở Việt Nam

Hiện nay trên thế giới có nhiều đất nước và vùng lãnh thổ đã cho hợp pháp việc trồng cây gai dầu, việc trồng cây gai dầu được phục vụ cho nhiều mục đích trong đời sống, trong công nghiệp, trong lĩnh vực y tế và nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên trong pháp luật Việt Nam thì căn cứ vào quy định tại điều 247 Bộ luật hình sự 2015 có sửa đổi bổ sung năm 2017, quy định về tội trồng cây thuốc phiện, cây cô ca và cây cần sa. Mặc dù cây gai dầu không thuộc vào các loại cây bị “chỉ điểm” cấm trong điều luật tại Bộ luật hình sự nhưng theo quy định của pháp luật hiện hành có quy định thêm về các loại cây khác chứa chất ma túy để mở rộng phạm vi cấm các loại cây chứa các chất ma túy đang được tự do trồng trọt ở thực tế. Mặt khác, theo quy định của pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành Bộ luật hình sự thì chưa có văn bản nào hướng dẫn các loại cây khác chứa chất ma túy phải đáp ứng những điều kiện gì? Hiện tại theo Thông tư 17/2007 là Thông tư liên tịch của Bộ công an, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ tư pháp quy định về các loại cây khác có chứa chất ma túy là bao gồm những loại cây giám định ra có chất gây nghiện và chất hướng thần.Như vậy mặc dù cây gai dầu không được nhắc tên quy định tại điều luật nhưng nếu cây gai dầu được xác định có chất ma túy thì vẫn thuộc đối tượng điều chỉnh của Bộ luật hình sự 2015 và thuộc vào trường hợp bị cấm trồng trọt tại Việt Nam, nếu có hành vi vi phạm thì sẽ bị chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.

Theo đó theo quy định của Bộ luật hình sự 2015 nếu như người nào có hành vi trồng các loại cây có chất ma túy khác nếu đã được cơ quan chức năng xử phạt hành chính hay đã từng được cơ quan chức năng tổ chức phổ biến kiến thức, giáo dục tại địa phương hai lần, được cơ quan chức năng tạo điều kiện chuyển đổi nghề nghiệp ổn định cuộc sống sau khi không trồng các loại cây này nữa; hoặc trồng với số lượng cây lớn thì có thể bị xử hình sự với mức phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm tù. Nếu như số lượng cây càng nhiều và hậu quả càng nghiêm trọng, mức độ vi phạm mang tính chất có tổ chức, chuyên nghiệp, hay tái phạm nguy hiểm thì mức án tù càng cao theo quy định của pháp luật. Như vậy, để xác định cây gai dầu có thuộc vào danh mục bị cấm hay không thì cần có các văn bản công bố về hàm lượng chất ma túy trong cây bởi cơ quan có thẩm quyền.

3. Sử dụng cần sa bị phạt như thế nào?

Cho tôi hỏi tại Việt Nam, cần sa, cỏ Mỹ có phải là chất ma tuý không. Nếu có thì sử dụng những chất này sẽ bị xử phạt hành chính hay truy cứu trách nhiệm hình sự như thế nào? Xin cảm ơn.

Trả lời:

Việc sử dụng các chất như cần sa hay cỏ Mỹ (cần sa tổng hợp) đang gây ra những hậu quả đáng lo ngại và hồi chuông báo động cho người sử dụng, gia đình và xã hội. Cỏ Mỹ có hoạt chất chính là XLR-11 (hay còn gọi là 5-fluoro-UR-144) còn hoạt chất chính trong cần sa là THC (viết tắt của delta-9-tetrahydrocannabinol).

Theo quy định tại Nghị định số 73/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất đã ghi nhận XLR-11; cần sa và các chế phẩm từ cần sa là chất ma túy. Trong đó, cần sa thuộc danh mục các chất ma túy tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội; việc sử dụng các chất này trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm phải theo quy định đặc biệt của cơ quan của thẩm quyền (Phần Mục lục, Danh mục IA, STT 45).

Vì là những chất cấm sử dụng trong đời sống nên nếu sử dụng những chất này, tùy theo tính chất và mức độ vi phạm, người sử dụng có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Về xử phạt hành chính, căn cứ theo khoản 1 Điều 21, Mục 2 Nghị định số 167/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình về “Vi phạm các quy định về phòng, chống và kiểm soát ma túy” như sau:

“ 1. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy”.

Ngoài ra, còn phải chịu hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm. Nếu người vi phạm là người nước ngoài thì tùy theo mức độ vi phạm có thể bị áp dụng hình thức xử phạt trục xuất khỏi nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Về truy cứu trách nhiệm hình sự, căn cứ vào Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì tùy theo tính chất của hành vi mà người sử dụng có thể bị truy cứu trách nhiệm về “Tội tàng trữ trái phép chất ma túy” (Điều 249) hoặc “Tội mua bán trái phép chất ma túy” (Điều 251), cụ thể như sau:

- Tội tàng trữ trái phép chất ma túy: tùy theo tính chất của hành vi và khối lượng chất ma túy tàng trữ, mức xử phạt nhẹ nhất là 01 năm tù giam và nặng nhất là tù chung thân. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể phải chịu mức xử phạt bổ sung là phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 500 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

- Tội mua bán trái phép chất ma túy: tùy theo tính chất của hành vi và khối lượng chất ma túy được giao dịch, mức xử phạt nhẹ nhất là 02 năm tù giam và nặng nhất là tử hình. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 500 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Luật sư Trần Minh Hùng chuyên gia tư vấn luật trên kênh HTV, VTV, THVL1, ANTV, SCTV1...

Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội. 

 Luật sư Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh truyền hình uy tín như:  Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền hình Công an ANTV, SCTV, THQH, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư  bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank, Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái... và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.

Chúng tôi cùng tư vấn luật và cố vấn pháp lý cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.

Trân trọng cảm ơn!.