1.Đòi
di sản thừa kế từ người chiếm hữu bất hợp pháp
Đất đai do bố mẹ qua đời để lại,
người được giao trông nom tự ý làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất liệu có đòi lại được và việc chia thừa kế sẽ được thực hiện như thế nào khi
người để lại di sản không để lại di chúc?
Câu hỏi:
Sự việc của gia đình tôi như sau:
Bố mẹ tôi là ông N.D.P (mất năm
1946), mẹ tôi là bà P.T.N (mất năm 1965). Khi qua đời không để lại di chúc, di
sản thừa kế là mảnh đất được xác lập bằng khoán điền thổ từ tời Pháp thuộc.
Chúng tôi gồm 05 người con: N.V.P (qua đời năm 1990); N.D.L(qua đời năm 2010);
N.T.G (sinh năm 1937); N.D.B (sinh năm 1942); N.D.T (sinh năm 1944).
Khi bố mẹ tôi qua đời do các anh em
đều lập gia đình và đi làm ăn xa. 5 anh em thống nhất tạm giao cho cụ N.T.B
(người giúp việc của gia đình) trông coi mảnh đất để hàng năm anh em về hương
khói cho các cụ.
Đến năm 1990 không rõ vì nguyên nhân
gì cụ N.T.B lại được cấp sổ đỏ trên phần đất là di sản thừa kế của bố mẹ tôi để
lại.
Năm 2005 Cụ N.T.B có làm đơn xin
trao trả lại đất có cả chữ ký của ba người con nhưng vẫn chưa được UBND giải
quyết.
Năm 2014 Cụ N.T.B qua đời.
Năm 2020, con cụ N.T.B là bà P.T.V
bất ngời làm thủ tục kê khai di sản thừa kế của cụ N.T.B không chịu trả lại phần
di sản của bố mẹ tôi.
Hỏi trường hợp này gia đình chúng
tôi có thể làm gì?
Trân trọng cảm ơn./.
Luật sư Gia Đình trả lời:
1. Cơ sở pháp lý:
- Bộ luật Dân sự 2015;
- Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP.
2. Luật sư tư vấn:
Căn cứ Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy
định về thừa kế theo pháp luật như sau:
“Điều 651. Người thừa kế theo pháp
luật
1. Những người thừa kế theo pháp
luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ,
chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông
nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết;
cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội,
cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của
người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu
ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ
ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng
được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau
chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không
có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”
Như vậy, đối với trường hợp người để
lại di sản qua đời mà không để lại di chúc thì việc chia thừa kế sẽ được thực
hiện theo pháp luật. Cụ thể là chia theo hàng thừa kế theo thứ tự hàng thứ 1,
hàng thứ 2, hàng thứ 3. Nếu hàng thứ 1 không còn ai sẽ thực hiện chia đến hàng
thứ 2 và nếu hàng thứ 2 không còn ai sẽ thực hiện chia đến hàng thứ 3.
Theo thông tin anh cung cấp 1 phần
di sản thừa kế đang nằm ở thừ 193 mang tên cụ N.T.B đã bị cấp sổ sai từ năm
1990 sau đó có làm đơn trả lại đất nhưng chưa thực hiện xong thì cụ N.T.B qua
đời. Hiện tại bà P.T.V đang muốn làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế.
Căn cứ Điều 612 Bộ luật dân sự 2015
quy định về Di sản như sau
“Điều 612. Di sản
Di sản bao gồm tài sản riêng của
người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.”
Đồng thời căn cứ Điểm Điểm b mục 2.4
Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP quy định như sau:
“b) Trường hợp người chết để lại di
sản cho các thừa kế nhưng các thừa kế không trực tiếp quản lý, sử dụng mà di
sản đó đang do người khác chiếm hữu bất hợp pháp hoặc thuê, mượn, quản lý theo
Ủy quyền... thì các thừa kế có quyền khởi kiện người khác đó để đòi lại di
sản”.
Như vậy, trong trường hợp này nếu di
sản để lại đang bị chiếm hữu sử dụng trái phép, hoặc cấp GCNQSDĐ không đúng
theo quy định pháp luật thì hàng thừa kế có quyền khởi kiện đòi lại di sản,
đồng thời yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp trước đó.
Hiện nay đã có biên bản làm việc
ngày 11 tháng 11 năm 2020 của UBND xã Đ. Theo đó các bên không thống nhất được
phương án giải quyết do đó hiện nay bên gia đình sẽ phải tiến hành khởi kiện ra
Tòa án nhân dân cấp tỉnh giải quyết vì lý do có liên quan đến yêu cầu hủy giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất.
2.
Chia di sản thừa kế khi đã hết thời hiệu khởi kiện
Câu hỏi: Gia đình tôi đang muốn phân
chia quyền sử dụng do bố mẹ chúng tôi để lại, mẹ tôi chết năm 1977, bố tôi chết
năm 1998 không để lại di chúc. Bố mẹ chúng tôi chỉ sinh được 08 người con,
trong đó môt bà chị đã chết năm 1945 ( lúc 2 tuổi), một bà chị khác đã chết năm
1974 ( có chồng và 03 người con).
Hiện tại, trên đất có vợ chồng người
con trai cả của bà chị đã chết năm 1974 sinh sống. Gia đình tôi cho các cháu ở
nhờ, trong nom đất đai, anh chị em chúng tôi đi làm công tác xa, thỉnh thoảng
mới về quê chơi.
Đến nay, anh chị em chúng tôi muốn
làm GCNQSD đất, vậy xin hỏi luật sư 03 người con của bà chị (đã chết năm 1974)
có được hưởng thừa kế, thế vị hay không?
Rất mong nhận được sớm sự hướng dẫn
của luật sư!
Xin chân thành cảm ơn!
Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi
đề nghị tư vấn đến Văn Phòng Luật Sư Gia Đình, trường hợp của bạn chúng tôi tư
vấn như sau:
Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy
định về thời hiệu thừa kế như sau:
“1. Thời hiệu để người thừa kế yêu
cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ
thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang
quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di
sản được giải quyết như sau:
a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người
đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;
b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu
không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.”
Bên cạnh đó, tại Phần 1 Giải đáp
01/GĐ-TANDTC năm 2018 có quy định đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày
10-9-1990 thì thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế là bất động sản được thực
hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 và hướng dẫn tại
Nghị quyết số 02/HĐTP ngày 19-10-1990 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân
tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thừa kế, cụ thể là:
thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày 10-9-1990.
Do đó, với trường hợp của bạn, mẹ
bạn mất năm 1977, bố bạn mất năm 1998 căn cứ theo quy định trên thì thời hiệu
yêu cầu phân chia di sản thừa kế vẫn còn. Do vậy, các đồng thừa kế trong trường
hợp này vẫn có quyền yêu cầu phân chia di sản thừa kế.
Thắc mắc của bạn về quyền thừa kế
thế vị của 3 người con của bà chị đã chết, theo quy định tại Điều 652 Bộ luật
dân sự 2015 về thừa kế thế vị thì: “Trong trường hợp con của người để lại di
sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được
hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu
cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được
hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”
Theo thông tin bạn cung cấp thì
người người chị này mất năm 1974, mẹ mất năm 1977, bố mất năm 1998. Như vậy,
người chị này mất trước bố mẹ, do đó con của người chị sẽ được hưởng phần di
sản mà người chị này được hưởng nếu còn sống theo quy định tại Điều 652 nêu
trên, tức là 3 người con của người chị sẽ được thừa kế thế vị.
Luật sư Trần Minh Hùng chuyên gia tư vấn luật trên kênh HTV, VTV,
THVL1, ANTV, SCTV1...
Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội
ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ
cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng
tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề
nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật
sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân,
tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó
khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù
hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có
tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và
chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống
của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của
luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công
bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội.
Luật sư Trần Minh Hùng Trưởng văn
phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều năm kinh
nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng với nhiều
năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh truyền hình
uy tín như: Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam
(VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền hình Công an ANTV, SCTV, THQH, Tư
vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao
Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc
Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp
luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên
cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho
nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với
trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật
cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư bào chữa, tư vấn cho
nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin,
người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank,
Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ
Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái...
và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính,
doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích
cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư
chúng tôi.
Chúng tôi cùng tư vấn luật và cố vấn pháp lý
cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.
Trân trọng cảm ơn!.
|