Di chúc thể hiện di nguyện của một người để định đoạt tài sản thuộc sở hữu của mình sau khi người đó mất. Tuy nhiên không phải mọi sự định đoạt đều được pháp luật công nhận và được thực hiện trên thực tiễn. Di chúc vô hiệu sẽ dẫn tới một phần hoặc toàn bộ di chúc sẽ không được thực hiện trên thực tế. Nhằm giúp người lập di chúc hiểu rõ hơn “Thế nào là di chúc vô hiệu ?” Chúng tôi giới thiệu bài viết sau đây.
1. Di chúc vô hiệu và phân loại di chúc vô hiệu
Một di chúc muốn phát sinh hiệu lực pháp lý phải thỏa mãn các điều kiện có hiệu lực của di chúc. Nếu di chúc vi phạm một trong những điều kiện có hiệu lực của di chúc vô hiệu.
Di chúc vô hiệu là di chúc vi phạm các điều kiện có hiệu lực của di chúc, nên không có giá trị pháp lý làm phát sinh quyền thừa kế của người được chỉ định hưởng di sản theo di chúc và cũng không tạo ra các hậu quả pháp lý khác.
Di chúc vô hiệu có thể: di chúc vô hiệu toàn bộ, di chúc vô hiệu một phần
2. Các trường hợp di chúc vô hiệu
2.1 Di chúc vô hiệu khi ggười lập di chúc không có năng lực chủ thể lập di chúc
Người lập di chúc phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ: Một chủ thể được coi là có năng lực hành vi dân sự đầy đủ khi đạt độ tuổi nhất định (Từ 18 tuổi trở lên) không bị các bệnh làm mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Như vậy nếu chủ thể lập di chúc mà không có năng lực hành vi dân sự thì di chúc sẽ vô hiệu.
Người lập di chúc mà dưới 15 tuổi lập di chúc; người lập di chúc là người từ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi lập di chúc nhưng không được sự đồng ý của bố, me, người giám hộ sẽ dẫn đến di chúc vô hiệu.
Ngoài ra di chúc vô hiệu nếu khi lập di chúc người lập di chúc không minh mẫn, sáng suốt, bị lừa dối, đe dọa.
2.2 Di chúc vô hiệu khi nội dung, mục đích của di chúc vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội
Nội dung di chúc không được trái với điều cấm của pháp luật (ví dụ: chỉ định tổ chức phản động hưởng di sản thừa kế hoặc di sản để lại cho những người thừa kế quyền sử dụng vào mục đích trái pháp luật
2.3 Di chúc vô hiệu khi không tuân thủ điều kiện về hình thức mà pháp luật quy định
Pháp luật dân sự có quy định về hình thức bắt buộc đối với từng chủ thể lập di chúc nhất định. Nếu không tuân thủ điều kiện có hiệu lực về hình thức thì di chúc sẽ vô hiệu như sau:
- Di chúc của người từ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi không được lập thành văn bản
- Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ không có người làm chứng hoặc không lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng thực
- Di chúc định đoạt di sản là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất không được công chứng, chứng thực
3. Hệ quả di chúc vô hiệu
- Di chúc không hợp pháp thì vô hiệu từ thời điểm di chúc được xác lập. Di chúc vô hiệu không làm phát sinh hiệu lực pháp luật của di chúc. Việc tuyên bố di chúc được lập không hợp pháp và vô hiệu thuộc thẩm quyền của Tòa án, trừ những trường hợp di chúc đương nhiên vô hiệu.
- Thường thì phần di sản liên quan đến phần di chúc vô hiệu sẽ được chia theo pháp luật, trừ trường hợp phần di sản đó bị tịch thu do nội dung dichúc vi phạm pháp luật, như chỉ định tổ chức phản động hưởng di sản hoặc di sản được để lại cho những người thừa kế sử dụng vào các mục đích trái pháp luật (sử dụng cho mục đích khủng bố, buôn lậu, chứa mại dâm, tổ chức đánh bạc…)
- Cần lưu ý một điểm khác biệt cơ bản giữa di chúc với hợp đồng trong việc định đoạt tài sản chung của vợ, chồng. Theo quy định của pháp luật tài sản chung của vợ chồng là tài sản thuộc sở hữu chung hợp nhất. Việc định đoạt tài sản chung phải được sự đồng ý của cả hai vợ, chồng. Do đó hợp đồng, giao dịch do một bên vợ chồng lập ra liên quan đến tài sản chung của vợ, chồng mà không được sự đồng ý của hai vợ, chồng thì hợp đồng sẽ vô hiệu.
- Tuy nhiên, quy định trên lại không áp dụng đối với việc lập di chúc. Theo đó, nếu một bên vợ, chồng lập di chúc riêng định đoạt toàn bộ tài sản chung thì di chúc này chỉ bị vô hiệu một phần.
Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội.
Luật sư Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh truyền hình uy tín như: Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ Ngân hàng Navibank, Huyền Như, Viettinbank, các vụi Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái.… và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Trân trọng cảm ơn.
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)