|
I/Chưa có công ăn việc
làm ổn định có được quyền nuôi con không?
1/ Quyền nuôi con khi
ly hôn và cách giành quyền nuôi con khi ly hôn
1.1. Đối với con dưới
36 tháng tuổi (tức là dưới 03 tuổi)
Căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 81 Luật hôn nhân và gia
đình năm 2014, khi vợ chồng có tranh chấp về quyền trực tiếp nuôi con mà con
hiện đang dưới 36 tuổi thì quyền nuôi con được ưu tiên giao trực tiếp cho người
mẹ nuôi, trừ trường hợp người mẹ không có bất cứ khả năng nào để nuôi con,
không đủ điều kiện để trực tiếp chăm sóc, trông nom, nuôi dưỡng và giáo dục
con; hoặc cha và mẹ đã có sự thỏa thuận khác về việc nuôi con mà sự thỏa thuận
này là phù hợp với lợi ích của con.
Nội dung quy định này là để nhằm đảm bảo quyền và lợi ích chính
đáng của người mẹ và con – những đối tượng yếu thế trong xã hội, đồng thời là
phù hợp khi mà đứa trẻ dưới 03 tuổi – độ tuổi còn rất nhỏ, cần sự trực tiếp
chăm sóc và nuôi dưỡng trực tiếp từ người mẹ.
Có thể thấy, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác, thì
quyền trực tiếp nuôi con dưới 03 tuổi sẽ được giao cho người mẹ khi người mẹ có
khả năng và điều kiện chăm sóc con. Điều kiện trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng
con của người mẹ thường thể hiện qua điều kiện về kinh tế, về tinh thần, về môi
trường sống, thời gian chăm sóc và nuôi dưỡng con, và trong trường hợp này,
những điều kiện này của người mẹ không yêu cầu phải tốt hơn người chồng mà chỉ
cần đáp ứng nhu cầu tối thiểu của người con để cho thấy khả năng chăm sóc con.
Tuy nhiên, cần lưu ý, mặc dù pháp luật có sự ưu tiên cho người
mẹ đối với con dưới 03 tuổi, nhưng nếu tại thời điểm ly hôn, người mẹ thuộc một
trong các trường hợp bị hạn chế quyền của cha mẹ đối với con chưa thành niên
theo quy định tại Điều 85 của Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 hoặc người mẹ
bị mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự do yếu
tố về tâm lý hoặc do bệnh mà không có khả năng tự nuôi mình thì dù con dưới 36
tháng tuổi, Tòa cũng không thể giao quyền trực tiếp nuôi con cho người mẹ này.
Trong đó, các trường hợp bị hạn chế quyền của cha, mẹ đối với
con chưa thành niên theo quy định tại Điều 85 Luật hôn nhân và gia đình năm
2014 sẽ bao gồm các trường hợp:
– Người cha, mẹ bị Tòa án kết án về một trong những hành vi xâm
phạm đến tính mạng, sức khỏe, thân thể, danh dự, nhân phẩm của người con này
với lỗi cố ý, hoặc có hành vi khác vi phạm nghiêm trọng quyền của cha mẹ trong
việc chăm sóc, giáo dục, nuôi dưỡng con.
– Cha, mẹ có hành vi cố ý làm hư hỏng, hủy hoại hoặc phá tán tài
sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của con.
– Cha, mẹ có lối sống trụy lạc, dâm loạn, đồi trụy.
– Cha mẹ xúi giục, ép buộc con phải thực hiện những hành vi trái
pháp luật, vi phạm đạo đức xã hội, ví dụ như xúi giục con giết người, trộm cắp…
Nếu như người mẹ hoặc người cha thuộc vào một trong những trường
hợp được quy định tại Điều 85 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 được xác định
ở trên thì dù con có dưới 36 tháng tuổi hay không, người cha, người mẹ vẫn bị
xác định là bị hạn chế quyền nuôi con trong một thời hạn này, do vậy, người này
sẽ không được giao quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn trong thời gian này.
1.2. Đối với con từ đủ
36 tháng tuổi đến dưới 07 tuổi (tức từ đủ 03 tuổi dưới 07 tuổi)
Khi vợ, chồng có tranh chấp về quyền nuôi con mà khi ly hôn con
của họ đã từ đủ 36 tháng tuổi trở lên đến dưới 07 tuổi thì trường hợp này, căn
cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 81 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014, quyền
được trực tiếp nuôi dưỡng con của cha và mẹ khi ly hôn được xác định là ngang
nhau, tức là cả cha và mẹ đều có cơ hội ngang nhau trong việc giành quyền nuôi
con khi ly hôn. Trường hợp này, Tòa án sẽ giao con cho một bên (cha hoặc mẹ)
trên cơ sở xem xét, so sánh điều kiện trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục
con của cả cha và mẹ và các quyền lợi về mọi mặt của con. Cụ thể, điều kiện
nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con được thể hiện qua các khía cạnh sau:
– Điều kiện về kinh tế: Để giành được quyền trực tiếp nuôi con
thì người cha, người mẹ phải chứng minh điều kiện kinh tế của họ, bởi, việc xác
định điều kiện kinh tế sẽ cho thấy khả năng tài chính cũng như thu nhập của
người này, là căn cứ để xác định khả năng đáp ứng tối thiểu những nhu cầu tối
thiểu của người con như ăn, mặc, học hành, vui chơi. Điều đó có nghĩa, pháp
luật chỉ yêu cầu người trực tiếp nuôi con phải đáp ứng những điều kiện vật chất
tối thiểu để nuôi dưỡng, chăm sóc người con này. Điều kiện về kinh tế của người
trực tiếp nuôi con thường thể hiện qua thu nhập, công việc cũng như tài sản của
người này.
Trường hợp này, để giành được quyền trực tiếp nuôi con, vợ,
chồng cần cung cấp các căn cứ, chứng cứ chứng minh về tài chính, cũng như điều
kiện kinh tế của mình, đảm bảo cuộc sống của con tốt hơn so với người còn lại.
Tuy nhiên, việc có lợi thế về kinh tế cũng chỉ là một trong những yếu tố để Tòa
án xem xét để quyết định về quyền nuôi con của vợ, chồng, chứ không phải là căn
cứ quyết định.
– Điều kiện về tinh thần:
Điều kiện về tinh thần được hiểu là những yếu tố tác động về
tinh thần, và sự phát triển về nhân cách của người con. Thông thường, điều kiện
về tinh thần gồm những yếu tố sau:
Vợ/chồng muốn giành quyền trực tiếp nuôi con thì phải là người
có phẩm chất đạo đức tốt, không liên quan đến tệ nạn xã hội, bởi điều này sẽ
ảnh hưởng đến việc hình thành, định hướng và phát triển nhân cách của người
con. Đồng thời, người cha/mẹ của con phải là người có sức khỏe tốt, có thể đảm
bảo được việc trông nom, chăm sóc và giáo dục con, bởi nếu người cha/mẹ không
thể tự lo cho mình thì không thể nào chăm sóc cho người con tốt được.
Ngoài ra, điều kiện về tinh thần còn được xem xét qua điều kiện
thời gian chăm sóc nuôi dưỡng con. Theo đó, người nào dành được nhiều thời gian
chăm sóc, nuôi dưỡng con sẽ có lợi thế khi xem xét về quyền trực tiếp nuôi con.
Bởi yếu tố này cho thấy thời gian để cha mẹ dành sự quan tâm, chăm sóc, yêu
thương dạy bảo con, tạo điều kiện cho con nhận được đầy đủ sự yêu thương của
cha mẹ, hoàn thiện và phát triển nhân cách tốt.
Thời gian chăm sóc, nuôi dưỡng con thường được xác định dựa trên
tính chất công việc, thời gian làm việc của cha mẹ. Do vậy, với những người làm
công việc phải thường xuyên đi công tác xa, hay đi sớm về muộn sẽ bất lợi hơn
so với những người làm công việc theo giờ hành chính cố định hoặc thời giờ làm
việc linh hoạt, hay làm các công việc tại nhà khi xem xét về quyền trực tiếp
nuôi con.
– Điều kiện về môi trường sống: Người được giao quyền trực tiếp
nuôi con phải là người tạo ra môi trường sống tốt cho con. Bởi môi trường là
yếu tố tác động trực tiếp đến sự hình thành và phát triển nhân cách của con.
Việc con được sống trong môi trường sống lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội,
hay các môi trường bạo lực là một trong những yếu tố để Tòa án quyết định về
việc giao quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn.
Trên cơ sở các yếu tố này, Tòa án sẽ xem xét cả điều kiện của cả
cha và mẹ, đồng thời xem xét lợi ích về mọi mặt của con, từ đó quyết định giao
con cho một bên vợ hoặc chồng khi giải quyết ly hôn.
1.3. Đối với con từ đủ
07 tuổi trở lên
Trong trường hợp con chung của vợ chồng đã từ đủ 07 tuổi trở lên
mà khi ly hôn, vợ chồng có tranh chấp về quyền trực tiếp nuôi con thì trường
hợp này căn cứ theo quy định tại Điều 81 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014,
Tòa án vẫn xem xét điều kiện của cha và mẹ, quyền lợi về mọi mặt của con (như
đối với trường hợp con trên 03 tuổi mà dưới 07 tuổi) nhưng đồng thời phải dựa
trên ý kiến, nguyện vọng của người con.
Trường hợp này, mặc dù cơ hội giành quyền của vợ và chồng là
ngang nhau, nhưng nguyện vọng của người con muốn ở với cha hay với mẹ là một
trong những yếu tố quan trọng trong việc Tòa án xem xét quyền trực tiếp nuôi
con của vợ, chồng.
Như vậy, qua phân tích nêu trên, có thể thấy, việc giành quyền
nuôi con là một trong những vấn đề quan trọng cần phải giải quyết khi thực hiện
việc ly hôn – chấm dứt quan hệ hôn nhân, gia đình giữa vợ, chồng. Về vấn đề
này, pháp luật luôn tôn trọng sự thỏa thuận của các bên, tuy nhiên, trong
trường hợp không thỏa thuận được, dẫn đến việc tranh chấp thì Tòa án sẽ quyết
định về quyền trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn, trên cơ sở nội dung quy định
của pháp luật, điều kiện chăm sóc nuôi dưỡng con của cha và mẹ, quyền là lợi
ích hợp pháp về mọi mặt của người con.
Cho dù như thế nào, việc ly hôn là việc giữa vợ và chồng nhưng
người gánh chịu hậu quả từ sự kiện ly hôn này lại là những người con. Do vậy,
quyết định về quyền trực tiếp nuôi con đều phải đảm bảo tốt nhất quyền và lợi
ích của con. Người không trực tiếp nuôi con sẽ có trách nhiệm cấp dưỡng, hỗ trợ
nuôi con theo quy định của pháp luật.
II/ Về quyền nuôi con
sau khi ly hôn khi chưa có việc làm
Câu hỏi:
Luật sư cho hỏi quy định của pháp luật về người nuôi dưỡng, trực
tiếp nuôi con khi ly hôn như sau: Tôi và chồng tôi đã kết hôn được 4 năm và
hiện đã có 1 đứa con hơn 3 tuổi và hiện tại tôi đang có thai hơn 3 tháng. Về
bản thân tôi, làm trong nhà nước, là cán bộ trẻ nên lương cũng thấp (chỉ 3
triệu/tháng). Chồng tôi làm ra tiền nhưng lại không có việc làm ổn định. Nguồn
tiền chồng tôi làm ra là do vay lãi suất cao, chơi lô đề, cờ bạc.
Cũng chính vì điều đó mối quan hệ giữa hai vợ chồng tôi mới đi
đến đổ vỡ. Tôi đã nhiều lần khuyên nhủ chồng nhưng không được, đã thế mỗi lần
tôi có ý kiến là bố mẹ chồng tôi bênh vực chồng tôi và còn sừng sổ giành giật
con với tôi. Ông bà bảo rằng nó là cháu của ông bà thì phải ở với ông bà. Tôi
đã có lần nói với ông bà rằng bố mẹ có quyền yêu thương, chăm sóc và gặp gỡ cháu
nhưng không có quyền tranh giành đứa bé với con. Nhưng ông bà vẫn nhất quyết
giằng con tôi ngay trên tay tôi. Tôi không có nhà riêng. Hiện tại ngôi nhà vợ
chồng tôi chung sống cùng với bố mẹ chồng dù là do vợ chồng tôi bỏ ra xây dựng
nhưng trên giấy tờ lại đứng tên bố mẹ chồng tôi. Tôi cũng không có ý định tranh
chấp gì về tài sản nhưng tôi muốn giành quyền nuôi con. Bởi vì, vợ chồng tôi
mới có quyền bảo hộ bé. Chồng tôi dù kiếm ra nhiều tiền nhưng không có công
việc ổn định, đi ngày đi đêm không có đủ điều kiện để nuôi dưỡng và giáo dục
con tôi trưởng thành. Nhưng tôi yếu thế hơn về khả năng tài chính, chỗ ở cho
con. Nếu ly hôn tôi chỉ có thể ở tạm tại khu tập thể của cơ quan thôi.
Vì vậy tôi muốn hỏi Luật sư về tình trạng của tôi như vậy tôi có
thể giành được quyền nuôi con hay không? Quy định cụ thể thế nào? Xin cảm ơn!
Trả lời:
Căn cứ theo Điều 81 Luật hôn nhân gia đình năm 2014 quy định về
việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn như sau:
1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm
sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực
hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi
mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.
2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ,
quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được
thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi
về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng
của con.
3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ
trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi
dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.
Khi giải quyết thủ tục ly hôn vợ, chồng có quyền thỏa thuận về
người trực tiếp nuôi con, quyền và nghĩa vụ của các bên đối với con. Trong
trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên
trực tiếp nuôi con căn cứ vào quyền lợi mọi mặt cho con. Xác định dựa trên các
căn cứ sau:
• Yếu tố vật chất: bao gồm khả năng kinh tế, điều kiện chỗ ở,
sinh hoạt… của cha, mẹ.
• Yếu tố tinh thần: bao gồm thời gian chăm sóc, đời sống tinh
thần mà cha mẹ dành cho con.
• Nguyện vọng của con (chỉ áp dụng đối với trẻ em từ đủ 7 tuổi
trở lên).
Ngoài ra, Tòa án có thể căn cứ vào các yếu tố như nghề nghiệp,
thời gian quan tâm chăm sóc của cha, mẹ đối với con.
Tòa án sẽ căn cứ vào các yếu tố trên để xác định người trực tiếp
nuôi con khi ly hôn. Trong trường hợp này, để giành được quyền nuôi con thì bạn
phải chứng minh trước Tòa án về điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng con của bạn tốt
hơn chồng bạn. Tuy rằng, thu nhập của chồng bạn cao hơn của bạn nhưng thu nhập
đó lại được tạo ra từ những nguồn thu nhập bất chính: vay lãi suất cao, lô đề,
cờ bạc. Việc giao con cho chồng bạn nuôi dưỡng có thể ảnh hưởng xấu đến nhân
cách, sự phát triển của cháu.
Trong ly hôn thì việc giành quyền nuôi con là vấn đề giữa cha và
mẹ. Do đó khi cha và mẹ có đủ năng lực hành vi và đủ điều kiện để nuôi con thì
ông, bà không có quyền giành quyền nuôi cháu. Khi Tòa án tuyên cha và mẹ không
đủ điều kiện nuôi con thì lúc đó mới chuyển quyền nuôi con về cho ông bà hoặc
anh chị nuôi theo quy định về giám hộ trong Bộ luật dân sự. Cụ thể:
Người giám hộ đương nhiên của người chưa thành niên
Người giám hộ đương nhiên của người chưa thành niên mà không còn
cả cha và mẹ, không xác định được cha, mẹ hoặc cả cha và mẹ đều mất năng lực
hành vi dân sự, bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, bị Toà án hạn chế quyền của
cha, mẹ hoặc cha, mẹ không có điều kiện chăm sóc, giáo dục người chưa thành
niên đó và nếu cha, mẹ có yêu cầu, được xác định như sau:
1. Trong trường hợp anh ruột, chị ruột không có thoả thuận khác
thì anh cả hoặc chị cả là người giám hộ của em chưa thành niên; nếu anh cả hoặc
chị cả không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì anh, chị tiếp theo là người
giám hộ;
2. Trong trường hợp không có anh ruột, chị ruột hoặc anh ruột,
chị ruột không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì ông nội, bà nội, ông
ngoại, bà ngoại là người giám hộ; nếu không có ai trong số những người thân
thích này có đủ điều kiện làm người giám hộ thì bác, chú, cậu, cô, dì là người
giám hộ.
Tuy nhiên, căn cứ theo khoản 3 Điều 51 Luật hôn nhân gia đình
năm 2014 quy định: “Chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp vợ
đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi.”
Bạn đang mang thai con hơn 3 tháng nên chồng bạn sẽ không có
quyền yêu cầu ly hôn. Quyền ly hôn của chồng bạn trong trường hợp này bị hạn
chế để đảm bảo quyền và lợi ích của bà mẹ và trẻ em. Còn về phía bạn, bạn vẫn
có quyền yêu cầu ly hôn, nếu có căn cứ dẫn đến tình trạng hôn nhân trầm trọng,
đời sống chung không thể kéo dài thì bạn và chồng có thể thỏa thuận ly hôn hoặc
khởi kiện yêu cầu Tòa án tiến hành giải quyết ly hôn cho bạn.
Luật
sư Trần Minh Hùng chuyên gia tư vấn luật trên kênh HTV, VTV, THVL1, ANTV,
SCTV1...
Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật
sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng
lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn
chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng
tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công
bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và
những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào
chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên
đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và
phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy
hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia
đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải
oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho
thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội.
Luật sư
Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia
Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền
thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật
trên các Kênh truyền hình uy tín như: Đài Truyền hình TPHCM
(HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền
hình Công an ANTV, SCTV, THQH, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài
truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh
Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ
đời sống, Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an
nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học
luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường
ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học
uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật
sư bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng
trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng
Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank, Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu
giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa
Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái... và các vụ án khác về dân sự,
kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại
niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công
lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Chúng tôi cùng tư vấn luật và cố vấn pháp lý cho
nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.
Trân trọng cảm ơn.
ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ
MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)
Trụ sở: 402A Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, Tp.HCM (Bên cạnh
Công chứng số 7)
5/1 Nguyễn Du, Biên Hòa, Đồng Nai (đối diện tòa án Biên Hòa)
68/147 Trần Quang Khải, Tân Định, quận 1, TP.HCM
Điện thoại: 028-38779958; Fax: 08-38779958
Luật sư Trần Minh Hùng: 0972 238006
Email: luatsuthanhpho@gmail.com
http://www.luatsugiadinh.net. vn
http://www.luatsuthanhpho.com
|
