1.Tranh chấp quyền nuôi con khi không đăng ký kết hôn

Câu hỏi: Cho em hỏi con em năm nay gần 03 tuổi và đang ở với em. Em và chồng của em không có giấy kết hôn và khai sinh con của em mang họ em. Em và chồng em li hôn khoảng 06 tháng nhưng chúng em chỉ viết giấy tay và không ra Toà án. Do hoàn cảnh gia đình mà em gửi con em cho mẹ em chăm sóc và em sang Malaysia làm việc. Nay chồng em muốn qua giành quyền nuôi con với em. Vậy cho em hỏi em có được quyền nuôi con không ạ? Em xin cảm ơn.

Trả lời:

Trong trường hợp này, hai bạn chỉ là chung sống như vợ chồng và không được pháp luật công nhận là vợ chồng. Nên cháu bé không được coi là sinh ra trong thời kỳ hôn nhân, không được xác định là con chung vợ chồng (thường được gọi là con ngoài giá thú).

Mặc dù cháu bé khai sinh mang họ của bạn nhưng pháp luật không tước bỏ quyền của người cha đối với con. Theo khoản 1 Điều 89 Luật Hôn nhân và Gia đình, người không được nhận là cha, mẹ của một người có thể yêu cầu Tòa án xác định người đó là con mình.

Do vậy, cha của cháu bé có đầy đủ quyền và nghĩa vụ của người cha trong đó có quyền chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục, cấp dưỡng, thừa kế...

Trong trường hợp, không đăng ký kết hôn mà có yêu cầu ly hôn thì Tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng; nếu có yêu cầu về con và tài sản thì giải quyết theo quy định tại Điều 15 và Điều 16 của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.

Như vậy, dù bạn có đăng ký kết hôn hay không thì vấn đề quyền nuôi con sẽ được xử lý như trường hợp có đăng ký kết hôn.

Theo đó, về nguyên tắc vợ, chồng tự thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên đối với con. Nếu không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con.

Trường hợp của bạn, con bạn gần 3 tuổi (tức là dưới 36 tháng tuổi) sẽ được giao cho bạn trực tiếp nuôi.

Tuy nhiên, trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì cha của cháu có thể giành quyền nuôi con.

Theo thông tin bạn cung cấp, bạn không trực tiếp nuôi con mà bố cháu bé lại có đầy đủ chứng cứ chứng minh bạn không đủ điều kiện (vật chất, tinh thần) là bạn không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, giáo dục con thì rất có thể sẽ giành được quyền nuôi con.

Vấn đề này Tòa án sẽ xem xét dựa trên việc xem xét toàn diện các yếu tố nhằm đảm bảo điều kiện sống tốt nhất cho cháu bé.

2. Tư vấn thủ tục đăng ký nhận con ngoài giá thú ?

Chào luật sư, tôi có một chút thắc mắc về thủ tục nhận con ngoài giá thú: Tôi và vợ tôi có một đứa con gái sinh năm 2010 nhưng vì chưa đăng ký kết hôn nên cháu mang họ mẹ.

Và năm 2014 chúng tôi đã đăng ký kết hôn và bây giờ tôi muốn làm thủ tục nhận cha cho con và đổi họ để cho cháu đi học trước khi đăng ký kết hôn thì vợ tôi đăng ký hộ khẩu ở Thái Bình năm 2014, chúng tôi đăng ký kết hôn đồng thời nhập khẩu luôn về nhà tôi ở Hải Phòng, còn con tôi đăng ký khai sinh tại Thái Bình. Nhưng nay tôi đi làm thủ tục thì cán bộ tư pháp Thái Bình không làm với lí do là vợ tôi đã chuyển khẩu rồi thì phải làm tại UBND nơi tôi ở. Còn UBND nơi tôi ở thì chỉ làm cho thủ tục nhận cha cho con còn việc thay đổi họ tên cha và làm lại giấy khai sinh thì lại phải sang UBND Thái Bình.

Vậy kính mong luật sư tư vẫn cán bộ tư pháp làm như vậy có đúng không?

Xin cảm ơn luật sư đã tư vấn!

Trả lời:

Theo quy định tại Điều 25 Luật Hộ tịch năm 2014 có quy định về thủ tục đăng ký nhận cha, mẹ, con như sau:

"1. Người yêu cầu đăng ký nhận cha, mẹ, con nộp tờ khai theo mẫu quy định và chứng cứ chứng minh quan hệ cha con hoặc mẹ con cho cơ quan đăng ký hộ tịch. Khi đăng ký nhận cha, mẹ, con các bên phải có mặt.

2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy việc nhận cha, mẹ, con là đúng và không có tranh chấp, công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người đăng ký nhận cha, mẹ, con ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.

Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 05 ngày làm việc."

Theo quy định trên, anh chuẩn bị hồ sơ giấy tờ gồm có: tờ khai (theo mẫu), giấy khai sinh của con, các giấy tờ, chứng cứ chứng minh quan hệ cha, con đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người cha hoặc của người con để làm thủ tục đăng ký nhận cha cho con. Khi đi làm thủ tục thì các bên cha, mẹ, con đều phải có mặt.

Sau khi có Quyết định công nhận việc nhận cha, con anh mang Quyết định công nhận việc nhận cha cho con đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi đăng ký khai sinh của cháu để làm thủ tục xin bổ sung thông tin vào Sổ đăng ký khai sinh và Giấy khai sinh cho cháu bé ( vì cơ quan này là cơ quan đã cấp giấy khai sinh cho cháu). Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ bổ sung thông tin về người cha vào Sổ đăng ký khai sinh và Giấy khai sinh của cháu bé. Sau đó, anh có thể sử dụng Giấy khai sinh mới của cháu đã được bổ sung thêm tên của anh để làm thủ tục nhập khẩu cho cháu theo Hộ khẩu của anh.

Xin cảm ơn!

3. Ai được nuôi con ngoài giá thú

Thưa luật sư. Tôi có vài câu hỏi thắc mắc về quyền nuôi con ngoài giá thú hiện không biết phải giải quyết ra sao. Mong luật sư tư vấn giúp tôi. Tôi năm nay 28 tuổi. Hiện đã ly thân với chồng cũ được 1 năm và có 1 con chung 3tuổi rưỡi cháu hiện sống với bố và ông bà nội.

Hiện giờ tôi đang mang thai được 8 tháng với người đàn ông khác, chỉ mang thai chứ không sống chung, tôi có thai và thương con nên tôi quyết định giữ lại đứa bé vì nghĩ mình đang sống 1 mình, tôi đã nghĩ đơn giản là sinh con và nuôi con làm 1 người mẹ đơn thân nên tôi không quan tâm về gia đình lẫn hoàn cảnh của cha đứa bé. Tới giờ được 8 tháng rồi tôi vẫn chỉ biết đến tên của cha đứa bé, còn ngoài ra tôi không biết gì hết kể cả nhà cửa ở đâu. Và tôi muốn đứa bé sẽ mang họ mẹ. Hôm nay cha đứa bé đến nói là sẽ dành quyền nuôi con khi tôi sinh nó ra. Tôi đang rất hoang mang không biết tôi phải làm gì để giữ được con của tôi vì gia đình cha đứa bé là gia đình có tiền. Còn tôi thì không có nhiều. Từ lúc mang thai người đàn ông đó chưa lo lắng được gì cho mẹ con tôi cả , thậm chí 1 vài lần còn mang tài sản của tôi đi cắm và tôi phải bỏ tiền ra để lấy về. Tôi đã bỏ hết tất cả để con chào đời nên tôi không thể để họ cướp con tôi đi được. Khi có đứa bé tôi lại bị mất công việc, hiện tôi đang sống với mẹ đẻ chờ sinh con song tôi mới đi làm lại, hiện giờ tài chính của tôi không có và rất khó khăn mà cha đứa bé không giúp được gì, đợi tôi sinh xong rồi nói sẽ mang con tôi đi vì họ có điều kiện để con tôi sống tốt và đầy đủ. Mong luật sư tư vấn giúp tôi. Phải làm những gì , chuẩn bị những gì để nếu có phải ra toà tôi cần phải chứng minh như thế nào? Và tôi sợ khi tôi đang ở cữ cha đứa bé đến cướp con tôi đi thì họ có phạm luật không? Tôi rất lo sợ điều đó vì tôi ko biết nhà cha đứa bé ở đâu cả. 

Xin luật sư trả lời giúp tôi.

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Văn Phòng Luật Sư Gia Đình, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về tranh chấp quyền nuôi con:

Khoản 7 Điều 3 Luật hôn nhân và gia đình 2014 giải thích: “Chung sống như vợ chồng là việc nam, nữ tổ chức cuộc sống chung và coi nhau như là vợ chồng”. Tuy nhiên, việc xác định có coi là “ chung sống như vợ chồng” hay không còn tùy thuộc vào ý chí của mỗi người. Ở đây, bạn cho rằng không sống chung như vợ chồng nhưng có thể Tòa sẽ có nhận định khác tùy thuộc vào tình hình thực tế.

Tuy nhiên, Khoản 1 Điều 88 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định về việc xác định cha, mẹ như sau: “Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân là con chung của vợ chồng. Con được sinh ra trong thời hạn 300 ngày kể từ thời điểm chấm dứt hôn nhân được coi là con do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân. Con sinh ra trước ngày đăng ký kết hôn và được cha mẹ thừa nhận là con chung của vợ chồng”. Do đó, bạn và chồng bạn chưa ly hôn nên con bạn khi sinh ra có thể xác định là con chung của vợ chồng bạn vì là con sinh ra trong thời kì hôn nhân.

Người đàn ông khác (cha ruột của em bé) có thể giành quyền nuôi con với bạn khi chứng minh được mình là cha thông qua việc khởi kiện yêu cầu Toà án xác nhận quan hệ cha con. Tuy quan hệ giữa bạn và cha ruột đứa bé không được công nhận nhưng khi có tranh chấp về quyền nuôi con thì theo quy định tại Khoản 1 Điều 14 Luật hôn nhân và gia đình 2014 thì: “ quyền và nghĩa vụ đối với con, tài sản, nghĩa vụ hợp đồng giữa các bên được giải quyết theo quy định tại Điều 15 và Điều 16 Luật này.”

Như vậy, khi có tranh chấp về quyền nuôi con giữa bạn và cha ruột em bé thì sẽ được giải quyết tương tự tranh chấp về quyền nuôi con trong trường hợp ly hôn theo Luật hôn nhân và gia đình 2014.

Theo Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:

“ 1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.

2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con”.

Theo đó, bạn và cha ruột em bé có thể thỏa thuận với nhau về việc nuôi con nhưng nếu hai bên không thể thỏa thuận được thì có thể yêu cầu Tòa án giải quyết. Khi đó, Tòa sẽ quyết định giao con cho một bên trực tiếp chăm sóc căn cứ vào quyền lợi trực tiếp của con.

Khi Tòa quyết định thì về nguyên tắc con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

Như vậy, con bạn dưới 36 tháng tuổi nên bạn được ưu tiên quyền nuôi bé nhưng bạn phải chứng minh mình đủ điều kiện trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con. Bạn phải chứng minh về tài chính, về thời gian, điều kiện chăm sóc con…Bạn cũng có thể cung cấp chứng cứ về việc cha ruột của bé không cấp dưỡng, không giúp đỡ bạn trong thời gian bạn mang thai hay không đủ điều kiện nuôi dưỡng bé, không tạo cho con được không khí gia đình có sự gần gũi nâng niu của cả cha và mẹ và tạo cho con một môi trường phát triển tốt để giành lợi thế cho mình. Cũng nói thêm rằng yếu tố về điều kiện kinh tế chỉ là một phần và không có tầm chi phối lớn đến việc quyết định ai có quyền nuôi con nên việc bạn tạm thời không có việc làm cũng không quá ảnh hưởng đến quyền nuôi con của bạn.

Khi đó, Tòa sẽ dựa trên tình hình thực tế và lợi ích của con để quyết định giao con cho ai trực tiếp nuôi dưỡng. Người không trực tiếp nuôi con vẫn có quyền chăm sóc, thăm nom con và có nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con tới khi con đủ 18 tuổi.

Thứ hai, về việc cha bé đến bắt bé về nuôi:

Về việc bạn lo lắng trong thời gian bạn ở cữ cha ruột bé đến bắt bé đi thì nếu trong thời gian đó, cha em bé chưa thể chứng minh mình là cha em bé hay chưa làm thủ tục xác nhận quan hệ cha con thì cha bé hoàn toàn chưa có quyền giành quyền nuôi con với bạn. Khi đó, nếu cha bé bắt bé đi thì có thể phạm tội chiếm đoạt trẻ em theo Bộ luật hình sự: “ người nào mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em dưới bất kì hình thức nào, thì bị phạt tù từ ba năm đến mười năm”

Theo hướng dẫn tại Khoản 3 Điều 4 Thông tư liên tịch số 01/2013/TTLT/TANDTC- VKSNDTC- BCA- BTP xác định hành vi chiếm đoạt trẻ em là: “Chiếm đoạt trẻ em” là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, bắt trộm, lừa đảo, lợi dụng tình trạng khó khăn, sự lệ thuộc của cha mẹ hoặc của người nuôi dưỡng trẻ em nhằm chiếm giữ đứa trẻ hoặc giao cho người khác chiếm giữ đứa trẻ đó.”

Tóm lại: cha ruột bé có quyền giành quyền nuôi bé với bạn khi cha ruột bé chứng minh được mình là cha của bé. Khi đó, Tòa sẽ quyết định ai là người trực tiếp nuôi bé dựa trên những điều kiện tốt nhất cho bé. Do bé dưới 36 tháng tuổi nên sẽ bạn sẽ được lợi thế trong việc giành quyền nuôi con. Đồng thời bạn cần chuẩn bị các chứng cứ chứng minh cha bé không có đủ điều kiện nuôi con và các chứng cứ chứng minh bạn đủ điều kiện nuôi dưỡng bé. Còn về việc nếu cha bé đến bắt bé khi chưa xác định được quan hệ cha con thì có thể bị xử lý hình sự về tội chiếm đoạt trẻ em theo quy định Bộ luật hình sự.

Luật sư Trần Minh Hùng chuyên gia tư vấn luật trên kênh HTV, VTV, THVL1, ANTV, SCTV1...

Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội. 

 Luật sư Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh truyền hình uy tín như:  Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền hình Công an ANTV, SCTV, THQH, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư  bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank, Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái... và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.

Chúng tôi cùng tư vấn luật và cố vấn pháp lý cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.

Trân trọng cảm ơn.

ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)

Trụ sở: 402A Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, Tp.HCM (Bên cạnh Công chứng số 7)

5/1 Nguyễn Du, Biên Hòa, Đồng Nai (đối diện tòa án Biên Hòa)

68/147 Trần Quang Khải, Tân Định, quận 1, TP.HCM

Điện thoại: 028-38779958; Fax: 08-38779958

Luật sư Trần Minh Hùng: 0972 238006

Email: luatsuthanhpho@gmail.com

http://www.luatsugiadinh.net. vn

http://www.luatsuthanhpho.com