1.
Có thể lập di chúc đối với tài sản đang thế chấp tại ngân hàng tại văn phòng
Công chứng hay không?
Ông bà tôi có có mảnh đất tại Đà
Nẵng, do trước đây có nhu cầu vay vốn ngân hàng để xây nhà nên ông bà tôi có
thế chấp mảnh đất này cho ngân hàng để vay tiền. Hiện nay, ông bà tôi nay cũng
đã lớn tuổi, muốn lập di chúc này lại cho con cháu trong gia đình tại văn phòng
Công chứng, tránh trường hợp sau này tranh giành, cải vã.
Cho tôi hỏi, ông bà tôi có thể lập
di chúc khi tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng ở văn phòng Công chứng hay
không?
Lời đầu tiên, Văn Phòng Luật Sư Gia
Đình xin được gửi đến bạn lời chào trân trọng.
Dựa theo yêu cầu của bạn, Công ty có
như vấn như sau:
Thế chấp tài sản là một trong những
biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ mà một bên (sau đây gọi là bên thế chấp)
dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao
tài sản cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế chấp) (khoản 1 Điều 317 Bộ
luật Dân sự năm 2015).
Hiện nay, theo quy định của pháp
luật hiện hành không cấm bên thế chấp lập di chúc chỉ định người hưởng di sản
là tài sản thế chấp. Nguyên nhân là do việc bên thế chấp lập di chúc định đoạt
tài sản của mình không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của bên nhận thế chấp.
Căn cứ theo khoản 1 Điều 615 Bộ luật
Dân sự năm 2015 có quy định về việc thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để
lại như sau: “Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài
sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận
khác”. Do vậy, trường hợp tài sản thế chấp hiện đang là tài sản đảm bảo cho
việc thực hiện một nghĩa vụ dân sự khác, tại thời điểm mở thừa kế thì những
người được hưởng thừa kế phải có trách nhiệm hoàn thành nghĩa vụ thế chấp và
các nghĩa vụ tài sản khác trong phạm vi di sản mà người chết để lại.
Nếu tài sản thế chấp đã bị xử lý,
thì tại khoản 3 Điều 643 Bộ luật Dân sự năm 2015 có quy định: “Di chúc không có
hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa
kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về
phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực”.
Về thủ tục lập thừa kế, cơ quan công
chứng trước khi chứng thực nội dung di chúc ngoài việc đánh giá tính tự nguyện,
tình trạng minh mẫn của người lập di chúc sẽ tiến hành kiểm tra đối chiếu bản
gốc các giấy tờ về nhân thân và các giấy tờ tài sản (đối với các tài sản mà
Pháp luật quy định phải đăng ký). Trong trường hợp này, chủ sở hữu tài sản thế
chấp có thể làm đơn yêu cầu tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại đang quản lý
giấy tờ gốc cử người mang theo giấy tờ gốc về quyền tài sản thừa kế để văn
phòng Công chứng kiểm tra đối chiếu. Sau khi kiểm tra đối chiếu nếu nội dung di
chúc hợp pháp, kiểm tra xác nhận tính hợp pháp của các giấy tờ nhân thân, giấy
tờ tài sản văn phòng Công chứng sẽ tiến hành thủ tục làm chứng di chúc theo quy
định của pháp luật. Sau khi hoàn tất thủ tục công chứng, tổ chức tín dụng hoặc
ngân hàng sẽ tiếp tục giữ những giấy tờ gốc về quyền tài sản của người để lại
di chúc.
Như vậy, trong thời gian tài sản
đang dùng để thế chấp, bảo lãnh để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ dân sự tại các tổ
chức tín dụng, ngân hàng thì chủ sở hữu tài sản hoàn toàn người có quyền lập di
chúc tại văn phòng Công chứng để lại tài sản cho con cái, người thân thích của
mình.
2.
Quyền được thế chấp tài sản của người thừa kế
Tóm tắt câu hỏi:
Trong thời kỳ hôn nhân, tôi được
thừa kế của bố mẹ đẻ một căn nhà và đất. Hiện tôi đã làm thủ tục sang tên trên
sổ đỏ (chỉ ghi tên của tôi). Vậy nếu tôi thế chấp căn nhà đó để vay vốn của
ngân hàng thì có cần vợ tôi cùng ký vào hợp đồng thế chấp không?
Luật sư tư vấn:
Trước hết, bạn cần làm rõ xem căn
nhà mà bạn sử dụng để thế chấp là tài sản chung của vợ chồng bạn hay là tài sản
riêng của bạn.
Khoản 1 Điều 33 Luật Hôn nhân và gia
đình 2014 quy định về tài sản chung của vợ chồng:
“Tài sản chung của vợ chồng gồm tài
sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh,
hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong
thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật
này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản
khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.
Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có
được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc
chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch
bằng tài sản riêng”.
Và khoản 1 Điều 43 Luật Hôn nhân và
gia đình 2014 quy định về tài sản riêng của vợ, chồng:
“Tài sản riêng của vợ, chồng gồm tài
sản mà mỗi người có trước khi kết hôn; tài sản được thừa kế riêng, được tặng
cho riêng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản được chia riêng cho vợ, chồng theo
quy định tại các điều 38, 39 và 40 của Luật này; tài sản phục vụ nhu cầu thiết
yếu của vợ, chồng và tài sản khác mà theo quy định của pháp luật thuộc sở hữu
riêng của vợ, chồng”.
Bạn có được căn nhà trong thời kỳ
hôn nhân do được thừa kế từ bố mẹ đẻ. Tuy nhiên, bạn cần phải xác định rõ bố mẹ
đẻ của bạn để thừa kế cho riêng bạn hay để thừa kế cho cả hai vợ chồng bạn. Bạn
cần căn cứ vào ý chí của bố mẹ bạn thể hiện trong di chúc (nếu có) và các quy
định của pháp luật về thừa kế để xác định được điều đó:
– Trường hợp 1: Nếu căn nhà và quyền
sử dụng đất là tài sản cả hai vợ chồng được thừa kế từ bố mẹ thì dù Giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất chỉ đứng tên bạn nhưng vẫn được xác định là tài sản
chung của vợ chồng. Lúc này, việc ký kết hợp đồng thế chấp căn nhà với ngân
hàng cần phải có sự đồng ý của vợ bạn và cả hai vợ chồng cùng ký vào hợp đồng
với tư cách là bên thế chấp. Nếu bạn tự ý thế chấp nhà mà không được sự đồng ý
của vợ bạn thì hợp đồng thế chấp này là không hợp pháp. Ngoài ra, vợ chồng bạn
cũng có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền cấp đổi Giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất để ghi tên của cả bạn và vợ bạn.
– Trường hợp 2: Nếu căn nhà và quyền
sử dụng đất là tài sản bạn được thừa kế riêng từ bố mẹ đẻ của mình, thì đó là
tài sản riêng của bạn. Bạn có quyền thế chấp căn nhà đó với ngân hàng và chỉ
cần chữ ký của mình bạn. Tuy nhiên, bạn cũng cần lưu ý đến quy định tại Điều 31
Luật Hôn nhân và gia đình 2014:
“Việc xác lập, thực hiện, chấm dứt
các giao dịch liên quan đến nhà là nơi ở duy nhất của vợ chồng phải có sự thỏa
thuận của vợ chồng. Trong trường hợp nhà ở thuộc sở hữu riêng của vợ hoặc chồng
thì chủ sở hữu có quyền xác lập, thực hiện, chấm dứt giao dịch liên quan đến
tài sản đó nhưng phải bảo đảm chỗ ở cho vợ chồng”.
Tức là bạn cần phải bảo đảm chỗ ở
cho gia đình bạn khi tham gia giao dịch thế chấp với ngân hàng.

Luật sư Trần Minh Hùng chuyên gia tư vấn luật trên kênh HTV, VTV,
THVL1, ANTV, SCTV1...
Chúng tôi là hãng luật tổng
hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên
có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết
rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong
nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề
luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn
nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm
và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì
sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo
đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy
sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc
sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui
của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại
công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã
hội.
Luật sư Trần Minh Hùng
Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều
năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng
với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh
truyền hình uy tín như: Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình
Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền hình Công an ANTV, SCTV,
THQH, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV
Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình
Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp
luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên
cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho
nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với
trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật
cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư bào chữa, tư vấn cho
nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin,
người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank,
Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ
Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái...
và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động, hành chính,
doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích
cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư
chúng tôi.
Chúng tôi cùng tư vấn luật
và cố vấn pháp lý cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.
Trân trọng cảm ơn!.
|