Trường hợp 1. Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó.

Trường hợp 2. Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản.

Trường hợp 3. Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng.

Trường hợp 4. Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.

Điều 186. Quyền và nghĩa vụ về sử dụng đất ở của người Việt Nam định cư ở nước ngoài được sở hữu nhà ở tại Việt Nam; người nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước ngoài không thuộc đối tượng được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam

1. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc các đối tượng có quyền sở hữu nhà ở theo quy định của pháp luật về nhà ở thì có quyền sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam.

Theo Điều 126 Luật Nhà ở năm 2005 và Điều 121 Luật Đất đai năm 2003, người Việt Nam định cư ở nước ngoài về đầu tư lâu dài tại Việt Nam, người có công đóng góp với đất nước, nhà hoạt động văn hoá, nhà khoa học có nhu cầu về hoạt động thường xuyên tại Việt Nam nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng đất nước, người được phép về sống ổn định tại Việt Nam và các đối tượng khác do Uỷ ban thường vụ Quốc hội quy định thì được sở hữu nhà ở tại Việt Nam. 

Trường hợp người Việt Nam định cư ở nước ngoài không thuộc một trong các đối tượng nói trên đã về Việt Nam cư trú với thời hạn được phép từ 3 tháng trở lên được sở hữu một nhà ở riêng lẻ hoặc một căn hộ. 

Không ít người có thắc mắc hoặc nhầm lẫn về các quy định liên quan đến quyền thừa kế nhà, đất có yếu tố nước ngoài. Bài viết dưới đây sẽ giải đáp các thắc mắc này thông qua ví dụ cụ thể về việc Việt Kiều có được hưởng thừa kế nhà, đất tại Việt Nam hay không.

Trước khi mất, người bố để lại di chúc cho 2 con trai là anh Trung và anh Long một mảnh đất. Trong đó, người con cả là anh Trung đang sinh sống ở Việt Nam còn anh Long lại định cư ở nước ngoài. Vậy trong trường hợp này, anh Long có được nhận quyền sử dụng đất tại Việt Nam theo di chúc của bố hay không?

Theo Điểm đ Khoản 1 Điều 179 Luật Đất đai 2013, cá nhân sử dụng đất có quyền để thừa kế quyền sử dụng đất của mình theo di chúc hoặc theo pháp luật. Trường hợp người được thừa kế là người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng quy định tại Khoản 1 Điều 186 của Luật này thì được nhận thừa kế quyền sử dụng đất. Ngược lại, nếu không thuộc đối tượng được quy định thì chỉ được hưởng giá trị của phần thừa kế đó.

Thời hiệu để chia di sản thừa kế là bao lâu? Nếu có xảy ra tranh chấp thừa kế thì yêu cầu cơ quan nào giải quyết và trình tự, thủ tục thực hiện như thế nào?

Thứ nhất, đối với thời hiệu yêu cầu giải quyết tranh chấp về thừa kế

Hiện nay, có nhiều trường hợp do điều kiện sinh sống và học tập, những người thừa kế không yêu cầu chia di sản mà sau một thời gian mới có yêu cầu. Tuy nhiên, khi gửi yêu cầu chia di sản thì lại hết thời hiệu để chia di sản đó. Vậy theo quy định của pháp luật, thời hiệu thừa kế là bao nhiêu năm. Hiện tại, theo quy định tại Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015 đã chỉ rõ về thời hiệu yêu cầu giải quyết đối với tranh chấp về thừa kế như sau:

Bạn đọc có email huyenanhx@xx gửi email đến Văn phòng Tư vấn pháp luật Báo Lao Động hỏi: Ông nội tôi mất và để lại di chúc cho chú và bố thừa kế một mảnh đất. Chú tôi là người Việt Nam định cư ở nước ngoài thì có được nhận thừa kế quyền sử dụng đất tại Việt Nam không?

Thứ nhất, về tranh chấp chia di sản thừa kế

Căn cứ theo quy định tại Điều 623 Bộ luật dân sự năm 2015 về thời hiệu thừa kế thì:

“Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

Thứ nhất, về quyền sở hữu nhà và đất tại Việt Nam. Căn cứ theo quy định tại Điều 5 Luật Đất đai 2013:

“Người sử dụng đất được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của Luật này, bao gồm:

1. Tổ chức trong nước gồm cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức sự nghiệp công lập và tổ chức khác theo quy định của pháp luật về dân sự (sau đây gọi chung là tổ chức);

1. Quyền thừa kế của người Việt Nam định cư ở nước ngoài đối với tài sản là nhà và đất.
2. Trình tự, thủ tục cần phải thực hiện để có được quyền đó.

Tôi đi vào từng vấn đề cụ thể như sau:

(i)      Căn cứ pháp lý là các văn bản pháp luật sau đây:

Về quy định được công nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở đối với thừa kế có yếu tố nước ngoài. 

Theo quy định mới của Luật nhà ở năm 2014 thì kể từ ngày 01/07/2015, người Việt Nam định cư ở nước ngoài và người nước ngoài không chỉ được nhận thừa kế giá trị di sản mà có thể được đứng tên trên Giấy chứng nhận. Đây là một quy định mở, tạo điều kiện thuận lợi cho người thừa kế là người Việt Nam định cư ở nước ngoài và người nước ngoài có thể hợp thức hóa việc được tự mình đứng tên quyền sử dụng và quyền sở hữu đất đai – nhà ở. Cụ thể, Luật Nhà ở 2014 quy định: